%0 Journal Article %T دو رسالۀ نو یافته از ابو حاتم اَسفزاری در حساب و گیاه‌شناسی %J تاریخ علم %I دانشگاه تهران %Z 1735-0573 %A عرشی, محمدرضا %D 2010 %\ 08/23/2010 %V 8 %N 1 %P 1-36 %! دو رسالۀ نو یافته از ابو حاتم اَسفزاری در حساب و گیاه‌شناسی %K آوند %K اسفزاری %K تشریح گیاه %K شبکه %K مربعات اعداد متوالی %R %X ابو حاتم مظفر اسفزاری (سد? 5 و 6ق) منجم، ریاضی‌دان و طبیعی‌دان بزرگ ایرانی، معاصر و همکار عمر خیام بود. از زندگانیش اطلاع چندانی در دست نیست؛ فقط بعضی مورخان و دانشمندان در آثار خود از وی یاد کرده‌اند. از مهم‌ترین کارهای علمی او شرکت در رصد اعتدال بهاری به منظور اصلاح گاهشماری و تدوین تقویم جلالی است. از او چندین اثر در زمینه‌های ریاضیات، مکانیک، اندازه‌گیری اوزان، کائنات جو و گیاه‌شناسی بر جای مانده است و متأسفانه تعدادی از آثار او از بین رفته یا شناسایی نشده‌اند. در این مقاله دو رسال? نو یافته از اسفزاری برای نخستین بار عرضه می‌شود. نخستین آنها، رساله‌ای ریاضی به عربی با نام «برهان علی جمع المربعات المتوالیة» و موضوع آن اثبات هندسی دستور مجموع مربعات اعداد متوالی است. دیگری رساله‌ای به فارسی در گیاه شناسی با نام «رسالة الشَبَکة» و موضوع آن تشریح اجزای گیاه و بررسی انواع و کارکرد شبک? مجاری تغذیه در گیاهان (آوند) است. این رسال? ارزشمند نشانگر پیشگامی دانشمندان ایرانی در شناخت و تبیین آوند در گیاهان است. %U https://jihs.ut.ac.ir/article_24117_544b169e8e81085b98d239cb33a3b8b6.pdf