%0 Journal Article %T جایگاه تجربه و آزمون در منظومۀ کیمیایی حسن بن زاهد کرمانی %J تاریخ علم %I دانشگاه تهران %Z 1735-0573 %A مقدم حیدری, غلام حسین %A کاوسی رحیم, علی %D 2017 %\ 01/20/2017 %V 14 %N 2 %P 201-219 %! جایگاه تجربه و آزمون در منظومۀ کیمیایی حسن بن زاهد کرمانی %K تجربه %K حسن بن زاهد کرمانی %K کیمیا %K کیمیای جوّانی %K کیمیای برّانی %R 10.22059/jihs.2019.262135.371461 %X حسن بن زاهد کرمانی کیمیاگر ایرانی سدۀ هشتم هجری است. او در جهان‌بینی کیمیایی خود، کیمیا را علم الهی و علم برتر معرفی کرده و آن را به عرفان و سلوک پیوند زده است؛ در عین حال اتکای مفاهیم و اصول کیمیایی بر تجربه و آزمون در کیمیای او قابل پیگیری است. ما در این مقاله، جایگاه «تجربه» و «آزمون تجربی» را در منظومۀ کیمیایی وی بررسی می‌کنیم. بدین منظور ابتدا دو مفهوم «کیمیای جوّانی» و «کیمیای برّانی» که می‌توان آنها را به‌ترتیب شامل نظریه و بخش تجربی دانست، تشریح می‌کنیم و رابطۀ میان آن دو را نزد حسن بن زاهد بررسی می‌کنیم. سپس با ذکر مثال‌هایی از متون کیمیایی او رابطۀ میان نظریه و آزمون تجربی را در کیمیای وی ارزیابی می‌کنیم. چنان که در این مقاله نشان خواهیم داد، نظریۀ کیمیا مشرف و مقدم بر تجربه و آزمون است. %U https://jihs.ut.ac.ir/article_69804_7102d2d949613d3bf01e82e3d7a3d26e.pdf