%0 Journal Article %T تاریخ قاعدۀ عکس در منطق دورۀ اسلامی %J تاریخ علم %I دانشگاه تهران %Z 1735-0573 %A عظیمی, مهدی %D 2020 %\ 08/22/2020 %V 18 %N 1 %P 153-172 %! تاریخ قاعدۀ عکس در منطق دورۀ اسلامی %K تاریخ منطق %K عکس %K عکس مستوی %K عکس نقیض %K منطق اسلامی %R 10.22059/jihs.2020.309697.371590 %X «عکس» نام یکی از قواعد منطق ارسطویی است که به‌اشتراک بر عکس مستوی و عکس نقیض اطلاق می‌شود. هدف از مقالۀ پیش‌رو ترسیم هندسۀ تاریخی این دو قاعده است، تا از این رهگذر قطعه‌ای کوچک از جورچین بزرگ «تاریخ منطق دورۀ اسلامی» به‌دست آید. به همین سبب، مطالعۀ کنونی، با کرانمندسازی خود به تاریخ و جغرافیای جهان اسلام، خط سیر تحوّلات را بلافاصله پس‌ از ارسطو، در فارابی و ابن‌سینا پی می‌گیرد؛ آن را در ابوالبرکات بغدادی، شهاب‌الدین سهروردی، فخرالدین رازی، زین‌الدین کَشّی، افضل‌الدین بامیانی، افضل‌الدین خونَجی، سراج‌الدین ارموی، اثیرالدین ابهری، نصیرالدین طوسی، نجم‌الدین کاتبی، و جمال‌الدین حلّی دنبال می‌کند؛ و در قطب‌الدین رازی به فرجام می‌برد. پس‌از قطب‌الدین، منطق دورۀ اسلامی دچار ایستایی می‌شود و در قرن‌های بعدی حتّی افت می‌کند. از این‌ رو نه تنها در مبحث عکس، بلکه در دیگر مباحث منطقی نیز نمی‌توان نوآوری مهمی را از منطق‌دانان بعدی چشم داشت. %U https://jihs.ut.ac.ir/article_77926_54769367ff35c5c3534256442ed753ce.pdf