%0 Journal Article %T بررسی میزان تأثیرپذیری ابوالعز جزری (د. 602ق/1205م) از ایده‌های بنی موسی بن شاکر (قرن 3ق/9م) در طراحی فواره های خودکار %J تاریخ علم %I دانشگاه تهران %Z 1735-0573 %A نیک سرشت, ایرج %A نظری, سعید %D 2022 %\ 07/23/2022 %V 20 %N 1 %P 141-165 %! بررسی میزان تأثیرپذیری ابوالعز جزری (د. 602ق/1205م) از ایده‌های بنی موسی بن شاکر (قرن 3ق/9م) در طراحی فواره های خودکار %K بنی موسی %K جزری %K علم الحیل %K فواره‌های خودکار %R 10.22059/jihs.2022.348994.371704 %X مبحث فواره‌های خودکار یا فواره‌هایی که بدون دخالت عامل خارجی در فواصل زمانی مشخص تغییرشکل می‌دهند، یکی از موضوعاتی است که در کتاب‌های حیل دورۀ اسلامی (معادل تقریبی مهندسی مکانیک) آمده است. اولین نمونه‌ها از این نوع فواره را بنی موسی بن شاکر (قرن 3ق/9م) در کتاب الحیل خود آورده‌اند. ظاهراً این طرح‌ها مستقل از میراث یونانی و حاصل نبوغ و تفکر بنی موسی بن شاکر بوده است. پس از بنی موسی، ابوالعز جزری (د. 602ق/1205م) در بخش فواره‌های خودکار کتاب خود، الجامع بین العلم و العمل النافع فی صناعة الحیل، ضمن ایراد گرفتن از طرح‌های فوارۀ بنی موسی، نمونه‌های جدیدی از این نوع فواره ارائه کرده است. به‌رغم تفاوت ظاهری طرح‌های جزری با فواره‌های توسط بنی موسی و تأکید جزری بر الگو نگرفتن از روش‌های آنان در طراحی فواره‌ها، به نظر می‌رسد که وی تا حد زیادی تحت تأثیر ایده‌های آنان بوده است. در مقالۀ حاضر ضمن شرح مختصری از فواره‌های خودکار در دو کتاب مذکور، میزان این تأثیرپذیری بررسی می‌شود. %U https://jihs.ut.ac.ir/article_90106_d4df5e3af080f1c84c3b9c1562f83583.pdf