ORIGINAL_ARTICLE
بررسی آرای پزشکان تمدن اسلامی در بارۀ ورزش
در طب اسلامی شش امر را در سلامتی هر کس مؤثر دانستهاند و پزشکان برای حفظ و بازگرداندن سلامتی به بدن انسان میکوشند تا این امور را متعادل نگاه دارند. پزشکان تمدن اسلامی، همواره ورزش را یکی از مهمترینِ این امور، هم برای حفظ تندرستی و هم برای درمان، دانستهاند. این مقاله در پی آن است که دیدگاههای گروهی از پزشکان مسلمان را در بارۀ مسائل مربوط به ورزش، مانند جایگاه و تعریف آن در طب اسلامی، ضرورت و زمان مناسب برای پرداختن به آن، توصیههای ورزشی پزشکان برای افراد مختلف و جز آن، بررسی کند.
https://jihs.ut.ac.ir/article_50948_99ff459ed97a4bad87ff00d6f7e933f6.pdf
2012-09-22
1
15
پزشکان تمدن اسلامی
ستۀ ضروریه
ورزش
پروین
تقوایی زحمت کش
p.taghvaei@yahoo.com
1
کارشناس ارشد تاریخ فرهنگ و تمدن ملل اسلامی
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
جامع غافقی و دانش گیاهشناسی
غافقی (سدۀ 6ق) گیاهشناس اندلسی است و مهمترین اثر او الجامع فی الأدویة المفردة، یکی از اصلیترین پایههای دانش گیاهشناسی در اندلس و از منابع مهم برای حفظ و احیای میراث گذشتۀ این دانش است. این کتاب از آثار گیاهشناسی پیش از خود، بهویژه النبات دینوری و قانون ابن سینا، تأثیر بسیاری گرفته است. در این مقاله ابتدا مشهورترین نسخههای این کتاب معرفی شده است، سپس بر اساس نسخۀ کتابخانۀ ملک با بررسی ارجاعات متنوع و دقیق آن از متون پیشین و برخی آثار همدورهاش، جایگاه برجستۀ این کتاب در حفظ میراث گذشته، مشخص شده است. سپس بر اساس دانش گیاهشناسی امروزی متن کتاب را بررسی کردهایم. روش غافقی در دانش گیاهشناسی، مشاهدۀ تجربی، ثبت دقیق این اطلاعات و مقایسۀ میان آنهاست. بر اساس این روش، طبقات، زیستگاهها و جغرافیای گیاهی و ریختشناسی گیاهان مشخص شدهاند. بررسی مترادف نام گیاهان در زبانهای اندلسی، بربری، یونانی، سریانی و حتی فارسی و ادویۀ حیوانی و معدنی از نکات برجستۀ دیگر این کتاب است.
https://jihs.ut.ac.ir/article_50949_723c4131a38dc0a883c0a8dd8f0d09db.pdf
2012-09-22
17
34
اکولوژی گیاهی
جامع غافقی
ریختشناسی گیاهی
طبقهبندی گیاهی
گیاهشناسی
سید ماهیار
شریعت پناهی
mahyar.shariatpanahi@gmail.com
1
استادیار، عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مشهد
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
مخروطات در متون ریاضی نظام آموزشی معاصر ایران
مخروطات یا همان دانش مطالعۀ مقاطع مخروطی از عالیترین مباحث نظری هندسۀ دوران باستان و سدههای میانه بوده که به خاطر کاربردهای عملی نیز مورد توجه قرار میگرفته است. در پژوهش پیشِ رو، پس از اشارهای کوتاه به تاریخچۀ مخروطات در یونان و در تمدن اسلامی، چگونگی راهیابی آن به کتابهای درسی دورۀ قاجار و کمی پس از آن در ایران، و نیز دگرگونی واژگان این علم در جریان این انتقال، بررسی میشود.
https://jihs.ut.ac.ir/article_50950_82bc2683bbbbca6b723e31c3e2ec7f52.pdf
2012-09-22
35
63
ایران معاصر
دارالفنون
کرشیش
مخروطات
مهندسالملک
محمود
شهیدی
mshahidy@ut.ac.ir
1
کارشناس ارشد تاریخ علم
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بازخوانی میراث ابوالوفا بوزجانی در صناعات معماری
ابوالوفا بوزجانی از ریاضیدانان تراز اول دورۀ اسلامی است که کتاب او در بارۀ اعمال هندسی زمینهساز مباحث و تحقیقات بسیاری در حوزههای تاریخ علم، معماری و صناعات وابسته بوده است. با وجود این، تاکنون سهم واقعی او در صناعات معماری در سایۀ جایگاه علمی او پنهان و ناشناخته مانده است. هدف این مقاله روشن ساختن میراث ابوالوفا در ریاضیاتِ معماری میان اصحاب و دستاندرکاران معماری با تکیه بر روش تحلیل (شباهتهای ساختاری) تاریخی است. برای این پس از نیمنگاهی به زمینههای تکوین آثار حساب و هندسۀ عملی او در سدۀ 4ق/10م، روشهای هندسی ابوالوفا و میزان عملی بودن آنها را با روشهای معماران و صنعتگران در کنار یکدیگر بررسی تطبیقی کردهایم. یافتههای پژوهش حاضر نشان میدهند که هرچند ابوالوفا در کتاب اعمال هندسی مبانی هندسۀ عملی - بهویژه در هندسۀ مسطحه - را گردآوری، تدقیق کرده و راهحلهای مختلفی را برای مسائل عرضه کرده است، اما روشهای او نقش چندانی در طراحی هندسی اصحاب معماری نداشته است. زیرا اصحاب صناعات بخش قابل توجهی از مسائل این کتاب را به دلیل وجود روشهای سادهتر و عملیتر به کار نبردهاند. چنین مینماید که میراث اصلی ابوالوفا در معماری، علم حساب ابنیه است، که او مقدمات حساب عملی را برای دبیران، محاسبان و ناظران مالیۀ ساختمانی تدوین نمود.
https://jihs.ut.ac.ir/article_50951_18ab0c302f7a4330d5ad79be2ec7ae57.pdf
2012-09-22
65
91
ابوالوفا بوزجانی
اعمال هندسی
حساب
صنعتگران
معماری
جعفر
طاهری
j.taheri@um.ac.ir
1
استادیار، دانشکدۀ معماری، شهرسازی و هنر اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد
LEAD_AUTHOR
هادی
ندیمی
hadinadimi@gmail.com
2
استاد، دانشکدۀ معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی تهران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
مواجهۀ طبابت بومی با بیماریهای وبا و طاعون در ایران دورۀ قاجار
وبا و طاعون از جمله همهگیرهای مهلک و ویرانگری بود که بارها در سدههای سیزدهم و چهاردهم قمری در نقاط مختلف ایران ظهور کرد و تلفات و خسارات فراوانی از خود بهجای گذاشت. تقریباً از سدۀ چهاردهم بدین سو بود که با رواج اصول و قواعد بهداشتی جدید، گسترش بهداشت عمومی و اقداماتی برای جلوگیری از ورود و سرایت این امراض، رفته رفته ظهور آنها در ایران متوقف شد. موضوع اصلی در این نوشته، بررسی واکنش طبابت بومی ما در بدو ورود این امراض به ایران سدۀ سیزدهم قمری است. مسأله این است که طبابت بومی ما به مثابۀ دانشی که به وقت هجوم این امراض، انتظار پاسخگویی از آن میرفت، ماهیت این امراض را چگونه تشخیص میداده، چه مشخصههایی برای آنها در نظر میگرفته و نهایتاً چه معالجاتی را توصیه میکرده است. در نهایت، به پارهای اختلاف نظرات دربارۀ چیستی و تشخیص و علاج این امراض در میان سایر اطبا اشاره خواهد شد.
https://jihs.ut.ac.ir/article_50952_4c88aafdce9e3f23142265769c785828.pdf
2012-09-22
93
126
تاریخ پزشکی
طاعون
طب سنتی
وبا
مصطفی
کریمخان زند
mkzand@gmail.com
1
کارشناس ارشد جامعهشناسی
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
اثر قطبالدین شیرازی در پزشکی، التحفة السعدیه
قطبالدین شیرازی علاوه بر آثار مشروحی که هیئت و فلسفه نوشته است اثر مشروحی نیز در پزشکی دارد: ابتحفة السعدیه که شرحی بر مقالۀ اول قانون ابن سینا است و در نه مجلد نوشته شده است. این مطلب چندان دور از انتظار نیست زیرا قطبالدین از خانوادهای که سابقۀ طبابت داشتهاند برآمده است و در سالهای جوانی عمر خود قانون را مطالعه کرده بود. این شرح مطول اطلاعات جامعی در بارۀ آثار مختلف پزشکی دیگری که قطبالدین از آنها استفاده میکرده است به ما میدهد. در این مقاله، من برآنم تا چگونگی استفاده از آثار دیگر را در تدوین این کتاب بزرگ روشن کنم. بهویژه بر موضوع استفادۀ قطبالدین از اثر پزشکی ابن رشد در التحفة السعدیه و اهمیت ابن رشد نزد دانشمندان سرزمینهای شرقی خلافت اسلامی تأکید خواهم کرد.
https://jihs.ut.ac.ir/article_50953_78f1649cfb8a5941ad2a439d689c8acd.pdf
2012-09-22
1
13
کتاب الکلیات
قطبالدین شیرازی
القانون فی الطب
ابن رشد
التحفة السعدیه
تارو
میمورا
taro.mimura@manchester.ac.uk
1
دانشگاه منچستر
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
چکیده های انگلیسی
https://jihs.ut.ac.ir/article_50954_39840968eb1345807f1642d0d0a74211.pdf
2012-09-22
14
16