TY - JOUR ID - 89762 TI - عامل‌های طبیعی-جغرافیاییِ گوناگونی دسته‌های مردم در کتاب‌های جغرافیایی و طبی جهان اسلام (با تکیه بر ویژگی‌های بغداد و بغدادیان) JO - تاریخ علم JA - JIHS LA - fa SN - 1735-0573 AU - هجری, سجاد AU - پورمحمدی املشی, نصراللّه AU - رحیمی, عبدالرفیع AD - کارشناس ارشد تاریخ علم، پژوهشکده تاریخ علم دانشگاه تهران AD - استاد، گروه تاریخ دانشگاه بین‌المللی امام خمینی، قزوین AD - دانشیار، گروه تاریخ دانشگاه بین‌المللی امام خمینی، قزوین Y1 - 2000 PY - 2000 VL - 20 IS - 1 SP - 93 EP - 120 KW - اختلاف مردم KW - اقلیم چهارم KW - اهویه KW - بغداد KW - مساکن KW - میاه KW - ویژگی جسمی و روحی DO - 10.22059/jihs.2022.347743.371697 N2 - پرسش از عامل‌های گوناگونیِ جسمانی و روحانی دسته‌های مردم پیشینه‌ای کهن دارد و سراغ آن را در جهان باستان می‌توان گرفت. در کتاب‌های طبی و نیز جغرافیایی-تاریخی جهان اسلام نیز بدین پرسش پرداخته شده و عامل‌های طبیعی-جغرافیاییِ گوناگونیِ مساکن/خاک‌ها، میاه/آب‌ها و أهویه/هواها و دوری‌ و نزدیکی خورشید و زاویۀ تابش آن در ویژگی‌های خَلقی و خُلقی مردم تأثیرگذار دانسته و علت گوناگونی آن‌ها در میان مردم شمرده شده است و در این میان هوا ویژه‌ترست که در کتاب‌های طبی بیش‌تر در بحث «ستۀ ضروریه» حفظ الصحة از آن سخن رفته است. این نوشتار پس از پژوهش کوتاه این عامل‌ها در برخی از میراث مکتوب کهن و میانۀ جهان اسلام، به بررسی ویژگی‌های خَلقی و خُلقی مردم بغداد، پایتخت علمی، فرهنگی و سیاسی جهان اسلام در سده‌هایی دراز (از پدیداری تا سقوط) در نسبت سرزمین‌شان در برخی آثار تاریخی-جغرافیایی آن قرن‌ها می‌پردازد. آشکارا اندیشمندان و دانشمندان جهان اسلام بی‌آن‌که دچار جبر جغرافیایی شوند، گوناگونی مردمان را با عامل‌های طبیعی-جغرفیایی یادشده تبیین کرده‌اند. UR - https://jihs.ut.ac.ir/article_89762.html L1 - https://jihs.ut.ac.ir/article_89762_85e7a70d5329b42132adbeab105e64ea.pdf ER -