TY - JOUR ID - 90106 TI - بررسی میزان تأثیرپذیری ابوالعز جزری (د. 602ق/1205م) از ایده‌های بنی موسی بن شاکر (قرن 3ق/9م) در طراحی فواره های خودکار JO - تاریخ علم JA - JIHS LA - fa SN - 1735-0573 AU - نیک سرشت, ایرج AU - نظری, سعید AD - تاریخ و فلسفه علم، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه تهران AD - دکترای تاریخ و تمدن ملل اسلامی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی قزوین Y1 - 2022 PY - 2022 VL - 20 IS - 1 SP - 141 EP - 165 KW - بنی موسی KW - جزری KW - علم الحیل KW - فواره‌های خودکار DO - 10.22059/jihs.2022.348994.371704 N2 - مبحث فواره‌های خودکار یا فواره‌هایی که بدون دخالت عامل خارجی در فواصل زمانی مشخص تغییرشکل می‌دهند، یکی از موضوعاتی است که در کتاب‌های حیل دورۀ اسلامی (معادل تقریبی مهندسی مکانیک) آمده است. اولین نمونه‌ها از این نوع فواره را بنی موسی بن شاکر (قرن 3ق/9م) در کتاب الحیل خود آورده‌اند. ظاهراً این طرح‌ها مستقل از میراث یونانی و حاصل نبوغ و تفکر بنی موسی بن شاکر بوده است. پس از بنی موسی، ابوالعز جزری (د. 602ق/1205م) در بخش فواره‌های خودکار کتاب خود، الجامع بین العلم و العمل النافع فی صناعة الحیل، ضمن ایراد گرفتن از طرح‌های فوارۀ بنی موسی، نمونه‌های جدیدی از این نوع فواره ارائه کرده است. به‌رغم تفاوت ظاهری طرح‌های جزری با فواره‌های توسط بنی موسی و تأکید جزری بر الگو نگرفتن از روش‌های آنان در طراحی فواره‌ها، به نظر می‌رسد که وی تا حد زیادی تحت تأثیر ایده‌های آنان بوده است. در مقالۀ حاضر ضمن شرح مختصری از فواره‌های خودکار در دو کتاب مذکور، میزان این تأثیرپذیری بررسی می‌شود. UR - https://jihs.ut.ac.ir/article_90106.html L1 - https://jihs.ut.ac.ir/article_90106_d4df5e3af080f1c84c3b9c1562f83583.pdf ER -