Natural History, Objective Image and Similarity of Progression Stage: New natural sciences and the Emergence of the Evolutionary Concept of History and Historiography in the Qajar Period

Document Type : Research/Original/Reqular Article

Authors

1 independent researcher

2 Institute for research and planning in higher education

3 Department of Cultural Studies, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran

4 Assistant professor, Department of Cultural Studies, Allameh Tabatabaʾi University, Tehran, Iran.

Abstract

The present article is a historical study about the relevance of new natural sciences and the concept of progress in Qajar period. By examining the books of natural history (Geology and Biology) and the books of "world history' written in this period, we show that first of all, these sciences are an extension of each other in terms of theory and method, which transformed the concept of time in history into progressive, cumulative, improving and evolutionary time, which is inevitable and without human intervention operate in nature. The law that was referred to as the "natural law of progression' and oversees the progression and all-round flourishing of intellect, perceptions, senses, law, organization and collective institutions such as family, kinship, economy and state. Second, the theoretical principles of these sciences were applied to the "real history" of societies, and societies were classified in an evolutionary spectrum with a gradual transition from "savagery" to "civilization". Thirdly, the new natural science, biology by explaining the human eye and physics by explaining the light and the way of seeing objects, explained human vision by comparing it to photography technology as the act of taking pictures and taking objective images. seeing the human being gained objectivity that placed the historian in position of impartial objective observer who, while denying the "historian's position", records objectively all the things that happen or should happen by necessity. History was understood as a mirror, notebook, tabula, phonograph, screen, photo, cinema and canvas that represent what happens in nature in the form of objective images. Objectivity, similarity and repetition of the events of human societies in the path of progress was the dominant way of looking at history in this period, which is become possible with the new natural sciences.

Keywords

Main Subjects

References

آدمیت، فریدون. (1351ش). اندیشه ترقی و حکومت قانون (عصر سپهسالار). تهران: انتشارات خوارزمی.
آشتیانی، جواد. (1337ق). تاریخ طبیعی حیوان­شناسی. تهران، نسخه خطی، کتابخانه ملی ایران به شماره 813462.
آخوندزاده، میرزا فتحعلی. (1355ش). مقالات فارسی. به کوشش حمید محمدزاده، تهران: انتشارات نگاه.
آصف الحکما، علیمحمد. (1318ق). حکمیت طبیعیه، فیزیک. نسخه خطی، کتابخانه ملی به شماره782089.
آقاجری، سیدهاشم و امیرحسین حاتمی. (1393ش). «روش اسنادی و گذار از ان در تاریخ­نگاری اسلامی.» دوفصلنامه علمی-پژوهشی تاریخ­نگری و تاریخ­نگاری دانشگاه الزهرا، سال بیست و چهارم،  شماره 13، پیاپی 94؛ صص 5-31.
امیر ارجمند، کامران.(1398ش). «بازهم جانورنامه.» تاریخ علم، دوره 17، شماره 1، صص 37-90.
امیر ارجمند، کامران.(1400ش). «چرا ما هرگز مدرن نشدیم: به دنبال علل رکود علم در ایران.» ایرانامگ، فصلنامه ایران­شناسی، سال 6، شماره 1، صص.3-79.
انصاری کاشانی، محمدتقی. (1284ق). تذکره­الارض ناصری. تهران، نسخه خطی، کتابخانه ملی به شماره 813198.
ابن­فندق، ابوالحسم علی بیهقی. (1317ش). تاریخ بیهق. تصحیح و تعلیقات اجمد بهمنیار، تهران: بنگاه دانش.
ابن­ندیم. (1343ش). الفهرست. ترجمه محمدرضا تجدد، تهران: انتشارات کتابخانه ابن­سینا.
اقبال آشتیانی، میرزا عباس­خان. (1344ق). دوره مختصر تاریخ عالم برای کلاس پنجم و ششم مدارس ابتدائی. چاپ دوم، نسخه سنگی، کتابخانه ملی بدون شماره.
ایجی. (1368ش). تحفه ایجی. در روزنتال، فرانتس. (1368). مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی، صص 13-54.
پیشوا، دکتر علی­اکبر. (1342ق). تاریخ طبیعی. نسخه خطی، کتابخانه آیت الله بروجردی به شماره 6975/10454.
تدین، محمد. (1332ق). پلمبر فارسی یا علم الاشیاء سال پنجم و ششم. نسخه خطی، کتابخانه ملی، به شماره 1211573.
تدین، محمد.  (1334ق). تاریخ انقلاب کبیر فرانسه، دوره اول برای سال ششم مدارس ابتدائی. کتابخانه آیت الله بروجردی به شماره 11244/10542.
تقی­زاده تبریزی، سیدحسن. (1323ق). تحقیق احوال کنونی ایران با محاکمات تاریخی. چاپ سنگی، کتابخانه ملی ایران به شماره 1094515.
حافظ ابرو، شهاب­الدین عبدالله. (1375ش). جغرافیای حافظ ابرو. جلد اول، به تصحیح و تحقیق صادق سجادی، تهران: انتشارات بنیان و دفتر میراث مکتوب.
حسینی، سیدعبدالرضا و محمدسعید ذکایی. (1400ش). «ساختار اجتماعی شناخت و پیدایش تاریخ­نگاری در فرهنگ اولیۀ اسلامی.» فصلنامه علمی جامعه شناسی فرهنگ و هنر، سال سوم، شماره اول، صص 95-120.
خورموجی، محمد جعفر. (1345ش). تاریخ قاجار، حقایق الاخبار ناصری. به کوشش حسین خدیو جم.
دولت آبادی، یحیی. (1361ش). حیات یحیی. جلد اول، چاپ چهارم، تهران: انتشارات فرودوسی.
دنبلی، عبدالرزاق مفتون. (1389ش). مآثر سلطانیه. تصحیح و تحشیه، غلامحسین زرگری­نژاد، چاپ دوم، تهران: موسسه انتشاراتی روزنامه ایران.
روزنتال، فرانتس. (1366ش). تاریخِ تاریخ­نگاری در اسلام. ترجمه، اسدالله آزاد، چاپ سوم، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
زمانی رنجبر گرمرودی، سارا و سیدابوالفضل رضوی. (1395ش). «روش­شناسی تاریخ­نگاری مسعودی در کتاب التنبه و الاشراف.» دو فصلنامه علمی-ترویجی سخن تاریخ، سال10، شماره 24، صص 87-100.
زین­العابدین، مراغه­ای. (1384ش). سیاحت­نامه­ی ابراهیم­بیگ. به کوشش م.ع. سپانلو، چاپ دوم، تهران: انتشارات آگه.
سامی، ح و م حبیبی. (1346ق). تاریخ طبیعی معرفت الحیوان برای سال چهارم متوسطه. چاپ سیم، نسخه خطی، کتابخانه ملی ایران به شماره 781927.
سپهر، لسان الملک. (1377ش). ناسخ التواریخ، تاریخ قاجار، جلد اول از آغاز تا پایان سلطنت فتحعلی­شاه. به اهتمام جمشید کیانفر، تهران: انتشارات اساطیر.
سلیم، رضوان. (1390ش). زمان و تاریخ، پژوهشی در زمینۀ تاریخ­شناسی و تاریخ­نگاری اسلامی. ترجمه، عبدالله ناصری طاهری و لیلا خسروی، تهران: نشر کتاب توت.
شبانی رازی، محمد. (1336ق). دوره مختصر معرفه الارض نسخه خطی، کتابخانه ملی به شماره 813528.
شکوری، ابوالفضل. (1375ش). «روش تاریخ­نگاری مسعودی.» آئینه پژوهش، دوره 7، شماره 38، صص.2-11.
شیخ، غلام­رضاخان. (1342ق). معرفت الحیوان. نسخه خطی، کتابخانه ملی ایران به شماره 782315.
شیرازی، حسام­الدین. (1301ق). فیزیک. نسخه خطی، کتابخانه ملی به شمار 813173.
شیدفر، زین­العابدین خان. (1347ق). تاریخ طبیعی برای سال چهارم مدارس متوسطه. چاپ خطی کتابخانه آیت الله بروجردی به شماره 46243/10278.
صدقی، ناصر. (1388ش). «روش­شناسی ابن­خلدون در مطالعات تاریخی.» فصلنامه علمی-پژوهشی تاریخ­نگری و تاریخ­نگاری، سال نوزدهم، دوره جدید، شماره2، پیاپی 78، صص 19-42.
صدقی، ناصر.(1392ش). «فرایند تاریخی روش­شناسی تاریخ­نگاری اسلامی.» فصلنامه علمی-پژوهشی تاریخ­نگری و تاریخ­نگاری دانشگاه الزهرا، سال بیست و سوم، شماره 12، صص 101- 116.
صدقی، ناصر. (1395ش). «جایگاه علم تاریخ در طبقه­بندی علوم توسط اندیشمندان مسلمان (از خوارزمی تا ابن­خلدون).» فصلنامه پژوهش­های تاریخی، سال پنجاه و دوم، دوره جدید، سال هشتم، شماره دوم، صص 21-34.
صمدی، هادی و محمد معصومی. (1400ش). «تاملی در واژه­سازی­های علمی: مطالعۀ موردی «اوولوشن». تاریخ علم، دوره 19، شماره 1، صص 27-67
طالبوف، عبدالرحیم. (1312ق). سفینه­ی طالبی یا کتاب احمد. استامبول: نشر اختر.
طالبوف، عبدالرحیم. (1347ش). مسالک المحسنین. تهران: شرکت سهامی کتابهای جیبی.
طبری، محمدبن جریر. (1383ش). تاریخ طبری. ترجمه ابوالقاسم پاینده، ج1، تهران: انتشارات اساطیر.
علی­خان، حکیم اعظم. (1344ق). معرفت الارض. نسخه خطی، کتابخانه ملی به شماره 782314.
فروغی، محمد علی. (1318ق). دوره ابتدائی از تاریخ عالم، جلد اول تاریخ ایران. چاپ سنگی، کتابخانه ملی ایران به شماره 782076.
فروغی، محمد علی. (1328ق). دورۀ مختصری از علم فیزیک بجهت تدریس درمدارس متوسط. تهران، کتابخانه ملی، نسخه خطی، کتابخانه ملی به شماره 782088.
فروغی، محمد علی. (1334ق). تاریخ مختصر عالم برای سال پنجم و ششم مدارس ابتدائی. کتابخانه آیت الله بروجردی به شماره 11288/10095.
فروغی، محمد علی.(1387ش). مجموعه مقالات محمدعلی فروغی. جلد اول، چاپ سوم، تهران: انتشارات توس.
قاجار، محمد طاهر. (1314ق). مقدمه ژاولوژی. نسخه خطی، کتابخانه ملی به شماره 812917.
قدیمی قیداری، عباس. (1390ش). «درآمدی بر موانع و دشواری­های تاریخ­نویسی در ایران با تاکید بر عصر قاجار.» دو فصلنامه علمی-پژوهشی تاریخ­نگری و تاریخ­نگاری دانشگاه الزهرا، سال بیست و یکم، دوره جدید، شماره 8، پیاپی 90.
قراجه داغلی، جعفر. (1303ق). زمین نامه. نسخه خطی، کتابخانه آیت االه بروجردی به شماره 13114.
کافیجی. (1368ش). المختصر فی­العلم التاریخ. در روزنتال، فرانتس. (1368).  مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی. صص. 55-73.
کرشیش، اوگوست. (1274ق). علم جراتقال و حکم طبیعی. مترجم میرزا زکی مازندرانی، نسخه خطی، کتابخانه ملی به شماره 782151.
کرمانی، آقاخان. (1324ق). آیینه سکندری. بی­جا
کرمانی، آقاخان. (2000م). سه مکتوب. به کوشش بهرام چوبینه، آلمان: نامورلاگ.
کرمانی، آقاخان. (1395ش). صد خطابه. ویراستار: محمدجعفر محجوب. تهران: نشر چشمه.
کرمانی، ناظم الاسلام. (1357ش). تاریخ بیداری ایرانیان (مقدمه و بخش اول جلدهای 1-3). به اهتمام علی اکبر سعیدی سیرجانی، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ.
کرمانی، ناظم الاسلام. (1357ش). تاریخ بیداری ایرانیان (بخش دوم جلدهای 4-5). به اهتمام علی اکبر سعیدی سیرجانی، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ.
گراویه، ش. (1329ق). تاریخ طبیعی، جلد اول حیوان­شناسی معرفه الحیوان. تألیف و ترجمه میرزا مهدی خان اعتضاد الملک، نسخه خطی، کتابخانه ملی ایران به شماره 781926.
گل­گلاب، حسین. (1344ق). تاریخ طبیعی، کتاب اول حیوان­شناسی. چاپ سربی، کتابخانه ملی ایران به شماره 1294563.
مدرس نهاوندی، محمد­حسین. (1344ق). معرفت­الارض برای سال سیم مدارس متوسط، نسخه خطی، کتابخانه آیت­الله بروجردی به شماره عمومی 26833.
مستشارالدوله، میرزایوسف. (1299ق). علم طبقات الارض. چاپ سنگی، کتابخانه ملی به شماره 781115.
ملکم­خان، ناظم­الدوله. (1381ش). رساله­های ملکم­خان. گردآوری و مقدمه حجت­الله اصیل، چاپ آوا، تهران: نشر نی.
منشی بوشهری، میرزا محمد. (1329ق). طلوع تمدن و اختراعات عظیمه. چاپ سنگی، کتابخانه ملی به شماره 1170193.
میرزا علی­خان. (1328الف). تاریخ مختصر ایران. چاپ سنگی، کتابخانه ملی ایران به شماره 1213497.
میرزا علی­خان. (1328ب). کلیات مختصر تاریخ ملل قدیمه مشرق و یونان و ایران. چاپ سنگی، کتابخانه ملی ایران به شماره 782247.
میرزا علی­خان. (1339ق). تاریخ عالم مصور مخصوص کلاس پنجم و ششم مدارس ابتدائی دولتی و غیر دولتی. چاپ سنگی، کتابخانه ملی ایران به شماره 781928.
ناظم العلوم، علی­خان. (1295ق). اصول علم فیزیک. نسخه خطی، کتابخانه ملی به شماره 1771390.
نجم­الدوله، عبدالغفار. (1293ق). اصول فیزیک. نسخه خطی کتابخانه ملی به شماره 1554367.
وقایع­نگار، میرزا محمدصادق. (1369ش). آهنگ سروش: تاریخ­ جنگهای ایران و روش. گردآورنده، حسین­آذر، به تصحیح امرهوشنگ آذر. چاپ اول، تهران: چاپخانه حیدری.
وَلَوی، علیمحد. (1375ش). «ویژگی­ها و روش تاریخ­نگاری مسعودی.» فرهنگ پاییز، شماره 19، صص 13-31.
یوسفی اقدم، رحیم و مقصود فراستخواه. (1400). «ظهور سوژه کودک در دوره قاجار: مقدمه­ای در باب مادیت تاریخ اندیشه­ها در ایران معاصر.» مطالعات میان­رشته­ای در علوم انسانی، دوره 13، شماره 4، صص. 59-87.
نشریات
ایرانشهر
س1،ش 2، ذی­الحجه 1340ق- س1، ش 11، رمضان 1341ق- س1، ش 12، ذی­القعده 1341ق- س2، ش 3، ربیع­الثانی 1342ق- س2، ش 4، جمادی­الاول 1342ق- س2، ش 5-6، رجب 1342ق- س2، ش8، رمضان 1342ق- س3، ش 1و2، جمادی­الاول 1343ق.
تمدن
س1، ش38، شعبان 1325ق- س1، ش63، ربیع­الاول 1326ق- س1، ش71، ربیع­الاول 1326ق.
صوراسرافیل
س1،ش1، ربیع­الاخر 1325ق- س1، ش3، جمادی­­الاول 1325ق- س1، ش12، رجب 1325ق- س1،ش19، شوال 1325ق.
کاوه
س1، ش2، ربیع­الثانی 1334ق- س1، ش4، جمادی­الاول 1334ق- س1، ش7-8، رجب 1334ق- س2، ش2، جمادی­الاخر 1339ق.
Brantlinger, Patrik. (2003). Dark Vanishings, Discourse on the Extinction of Primitive Races, 1800-1930. Cornell University Press.
Browne, Janet. (2021)."Introduction". in Desilva, M. Jeremy (Ed.) A Most Intersting Problem, What Darwin's Descent of Man Got right and Wrong about Human Evolution. Princeton University Press.pp.1-23.
Darwin, Charles. (1889). The Descent of man and Selection in Relation to Sex. New York: Appleton and Company.
Desmod, Adrian. (1989). The Politics of Evolution: Morphology, Medicine, and Reform in Radical London. Chicago: University of Chicago Press.
Dunsworth, Holly. (2021). "This View of Wife. A reflection on Darwin’s Chapters 19 and 20: Secondary Sexual Characters of Man". in Desilva, M. Jeremy (Ed.) A Most Interesting Problem, What Darwin's Descent of Man Got right and Wrong about Human Evolution. Princeton University Press. pp.183-203.
Fuentes, Agustin. (2021). “On the Races of Man”: Race, Racism, Science, and Hope. A reflection on Darwin’s Chapter 7: On the Races of Man". In Desilva, M. Jeremy (Ed.) A Most Interesting Problem, What Darwin's Descent of Man Got right and Wrong about Human Evolution. Princeton University Press. Pp. 144-161.
Gale, Barry. (1972). 'Darwin and the Concept of a Struggle for Existence: A Study in the Extrascientiflc Origins of Scientific Ideas', Isis, 63, pp. 321-44.
Gould, Stephen. (1996). Mismeasuer of Man. New York, London: Norton & Company.
Green, John. (1977). "Darwin as a Social Evolutionist". Journal of the History of Biology, Vol (10)1, pp. 1-27.
Hale, J. Piers. (2014). Political Decent, Malthus, Mutualism, and the Politics of Evolution in Victorian England. The University of Chicago Press.
Killgrove, Kristina. (2021) "A Century of Civilization, Intelligence, and (White) Nationalism, A reflection on Darwin’s Chapter 5: On the Development
of the Intellectual and Moral Faculties during Primeval and
Civilised Times". In Desilva, M. Jeremy (Ed.) A Most Interesting Problem, What Darwin's Descent of Man Got right and Wrong about Human Evolution. Princeton University Press. Pp. 103-124.
Meloni, Maurizio. (2016). Political Biology, Science and Social Values in Human Heredity from Eugenics to Epigenetics. Palgrave Macmillan Publisher.
Rose, Steven. (2009). “Darwin, Race and Gender,” European Molecular Biology Organization Reports 10, no. 4, pp. 297–298.
Rupke, Nicolaas. (2019). "The origins of scientific racism and Huxley's rule". in Rupke, Nicolaas and Gerhard Lauer (Eds.) Johann Friedrich Blumenbach, Race and Natural History, Routledge, pp.233-247.
Shapin, Steven and Simon Schaffer. (1985). Leviathan and Air-Pump: Hobbes, Boyle, and the Experimental Life. Princeton University Press.
Shapin, Steven and Barry Barnes. (1979). Darwin and Social Darwinism: Purity and History. In Barnes, Barry and Steven Shapin (Eds.) Natural Order, Historical Studies of Scientific Culture. Sage Publication. pp.125-142.
Sysling, Fennekes. (2019). "The Human Wallace Line: Racial Science and Political Afterlife". Medical History, Vol 63 (3), pp. 314-329.
Young, M. Robert. (1985). "Darwinism is Social". in Kohn (Ed.), The Darwinian Heritage, Darwin's Metaphor: Nature's Place in Victorian Culture. Cambridge University Press. pp.609-638.
Vetter, Jeremy. (2006). "Wallace’s Other Line: Human Biogeography and Field Practice in the Eastern Colonial Tropics’, Journal of the History of Biology,
39, pp. 89–123.
Vetter, Jeremy. (2015). "Politics, Paternalism, and Progressive Social Evolution: Observations on Colonial Policy in the Scientific Travels of
Alfred Russel Wallace". Victorian Review, (41) 2, pp. 113-131.
Weikart, R. (1993). "The origins of social Darwinism in Germany, 1859–1895". Journal of the History of Ideas, 54, pp. 469–488.
Weindling, Paul. (1998). "Dissecting German Social Darwinism: Historicizing the Biology of the Organic State". Science in Context, 11, 3-4, pp. 619-637.
 
 
 

Files

Share

How to cite

Statistics