مدل سیاره‌ای قطب‌الدین شیرازی در اختیارات مظفری

نویسنده

دانشجوی دکتری مطالعات علم؛ مؤسسه حکمت و فلسفه ایران

چکیده

قطب‌الدین شیرازی از منجمان صاحب نظریه در حوز? مدل‌های غیر بطلمیوسی است. بعد از آن که مدل سیاره‌ای قطب‌الدین برای سیارات خارجی، با مطالعاتی در دو کتاب نهایة الإدراک فی درایة الأفلاک و التحفة الشاهیة معرفی شد، مورخان علم متوجه شدند که این مدل در واقع از آنِ منجم دیگر مکتب مراغه، مؤیدالدین عُرضی، است. بنا بر این، مدل سیاره‌ای قطب‌الدین برای سیارات خارجی تا به امروز ناشناخته مانده بود. مدل سیاره‌ای قطب‌الدین برای سیارات خارجی، در کتاب اختیارات مظفری با وضوح بیشتری عرضه شده، که در این مقاله معرفی می‌شود. البته این مدل بر خلاف دیگر مدل‌های غیربطلمیوسی مکتب مراغه، دارای اشکالات رصدی است، چرا که در این مدل، مرکز تدویر در فاصل? نسبتاً زیادی از مرکز تدویر بطلمیوس در نظر گرفته می‌شود و در نتیجه فاصل? مشاهدات رصدی و مقادیر محاسبه شده قابل چشم‌پوشی نیست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Qut?b al-D?n Sh?r?z?’s Planetary Theory in Ikhty?r?t Muz?affar?

نویسنده [English]

  • Amir-mohammad Gamini
چکیده [English]

The main problem of Ptolemaic model of the superior planets was related to the “equant point”. It is a geometrical point with respect to which the motion of the deferent sphere is uniform. But it cannot be acceptable on the basis of Aristotle's philosophy on the motions of celestial spheres. Astronomers of Maragha School devised some new models to avoid this problem, while they were in accordance with Ptolemy's observations. Qut?b al-D?n Sh?r?z? (d. 1311) has provided his own model for superior planets in his works: Nih?yat al-idr?k f? dir?yat al-afl?k and al-Tuh?fa al-Sh?h?yya in Arabic, and Ikhti?r?t-i Muz?affar? in Persian. His model in Ikhti?r?t has not been studied yet and it is different from the one introduced by Saliba (1979) and Kennedy (1966). Here, I introduce Qut?b al-D?n's model for superior planets provided in eighth chapter of the second book of Ikhti?r?t-i Muz?affar?. I also discuss a conflict between observations and the theory which this model involves.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ikhti?r?t-i Muz?affar?
  • non-Ptolemaic planetary models
  • Qut?b al-D?n Sh?r?z?