حسام‌الدین سالار و جامع قوانین علم الهیئة او

نویسنده

عضو هیئت علمی مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران

چکیده

از ریاضی‌دان و فیلسوفی به نام حسام‌الدین علی بن فضل‌اللّه سالار، گذشته از چند رسال? کوچک ریاضی، کتابی به نام جامع قوانین علم الهیئة در مثلثات کروی باقی مانده است که خواجه نصیرالدین طوسی در تألیف کشف القناع عن اسرار الشکل القطاع از آن بهره برده است. با این حال، در منابع کهن از او به‌ندرت یاد شده و در پژوهش‌های جدید نیز آنچه در بار? او گفته شده نادرست و متناقض است. برخی از پژوهشگران زمان زندگی او را اوائل قرن ششم و برخی دیگر اواسط قرن هفتم دانسته‌اند. برخی دیگر نیز، که پذیرفته‌اند که جامع قوانین علم الهیئة در نیمه‌های قرن پنجم تألیف شده است، این اثر را از کسی دیگر گمان برده‌اند و زمان زندگی حسام‌الدین سالار را قرن هفتم هجری دانسته‌اند. در این مقاله، با تحلیل این اقوال، نشان داده خواهد شد که جامع قوانین علم الهیئة در اواسط قرن پنجم هجری تألیف شده است و نویسند? آن نیز کسی جز حسام‌الدین سالار نیست و اقوال دیگر در این باره نتیج? خلط میان او و دو تن دیگر به نام‌های حسام‌الدین منجم و حسام‌الدین شامی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Hisām al-Dīn Sālār and his Compendium of the Laws of the Science of Astronomy

نویسنده [English]

  • Hossein Masoumi Hamedani
چکیده [English]

The extant work of the mathematician and philosopher H?is?m al-D?n ?Al? ibn Fad?l-All?h al-S?l?r is limited to some small mathematical treatises and a book named J?mi? Qaw?n?n ?Ilm al-Hay?a (Compendium of the Laws of the Science of Astronomy). The latter has been used by Nas??r al-D?n al-T??s? in writing his Kashf al-Qin?? ?an Asr?r al-Shakl al-Qat?t??? (Removing the Veils of the Secrets of Sector Figure). Nevertheless, he is rarely mentioned in ancient sources and what we find about him in modern scholarship is largely false and contradictory. Some place him at the beginning of the sixth century AH, others at the middle of the seventh century AH. Still others, while accepting that the Compendium of the Laws of the Science of Astronomy has been written about the middle of the sixth century AH, believe that it belongs to another author, because they consider H?is?m al-D?n as an author of the seventh century AH.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Compendium of the Laws of the Science of Astronomy
  • Hisām al-Dīn al-Sālār
  • Hisām al-Dīn Munajjim
  • Hisām al-Dīn Shāmī
  • Nasīr al-Dīn al-Tūsī
  • trigonometry