Shabnumā-wa-Rūznumā A Rare Astronomical Instrument Extant in Two Specimens

نویسندگان

1 Formerly Professor of Sanskrit, Aligarh Muslim University, India

2 Institute for the History of Science, University of Tehran, Iran

چکیده

In India, there are extant two nineteenth century specimens of an otherwise unknown astronomical instrument called Shabnum?-wa-R?znum? with which observations can be done both in the day and at night. While the R?znum? is nothing but a sine/horary quadrant, the Shabnum? appears to be inspired by the Sanskrit instrument Dhruvabhrama-yantra which was invented by Padman?bha in the first quarter of the fifteenth century in Central India. After a brief description of the Dhruvabhrama-yantra, the two specimens of the Shabnum?-wa-R?znum? are described in detail.

عنوان مقاله [English]

شب‌نما و روزنما، ابزار کمیاب نجومی که دو نمونه از آن باقی مانده است

نویسندگان [English]

  • س.ر. سارما 1
  • محمد باقری 2
1
2
چکیده [English]

در هند دو نمونه از یک ابزار نجومی ناشناخته مربوط به سد? نوزدهم موجود است که آن را شب‌نما و روزنما می‌نامیده‌اند و امکان زمان‌سنجی در شب و روز با آن وجود داشته است. در حالی که روزنما تنها یک ربع ساعتی است، به نظر می‌رسد شب‌نما برگرفته از یک ابزار سانسکریت با نام درووابراما-یانترا است که پادمَنابا آن را در اوایل سده پانزدهم در هند ساخته است. پس از یک توصیف کوتاه از درووابراما-یانترا به بررسی جزئیات دو نمون? موجود ابزار شب‌نما و روزنما می‌پردازیم.