تدابیر اقلیمی محیط‌های مسکونی در طب دورۀ اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

بخشی از تدابیر اقلیمی برای سازماندهی زندگی و محیط‌های مسکونی سالم در متون طب دورۀ اسلامی تحریر شده است. پزشکان قدیم حفظ سلامتی انسان را به‌عنوان هدف اصلی طب، وابسته به تعامل و سازگاری انسان با محیط اقلیمی، با تکیه‌ بر انطباق ساختاری مزاج انسان با عناصر چهارگانه طبیعت، دانسته‌اند. این مقاله سابقۀ دانش اقلیمی قدما را در زمینۀ تعامل انسان با محیط طبیعی و مصنوع، با تکیه‌ بر روش تفسیر تاریخی متون طب بررسی می‌کند. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که روش زندگی اقلیمی و سازماندهی محیط‌های مسکونی بر پایۀ ویژگی‌های جغرافیایی و تغییرات اقلیمی مکان‌ها، مهم‌ترین تدابیر پزشکان برای اعتدال مزاج‌ انسان، حفظ سلامتی و اقلیم‌ درمانی بوده است. از این منظر سلامتی انسان وابسته به مشارکت پویا و همسازی انسان با شرایط متغیر اقلیمی از طریق تغییر روش و مکان زندگی (کوچ) و فراهم بودن زمینه‌های کالبدی این تغییرات در معماری است. بررسی اجمالی و مقایسۀ تطبیقی تعالیم متون طبی و معماری مسکونی ایران نیز نشان می‌دهد که عامل هوا (باد) به لحاظ میزان دما، رطوبت و تمیزی آن -به عنوان مهم‌ترین عامل ضروری سلامتی و اقلیم‌ درمانی- نقش اصلی را در مکان‌یابی و سازماندهی شهرها و فضاهای مسکن داشته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Climatic Plans of Sustainable Environment in Islamic Medicine

نویسنده [English]

  • Jafar Taheri
Ferdowsi University Of Mashhad
چکیده [English]

In the Medieval Islamic medicine texts climatic plans for systematizing accommodation and healthy housing environments has been proposed. Ancient physicians viewed the human health protection as the genuine goal of medicine pertinent to man's interaction and consistency with climatic environment, relying on ingredient adaptation of human temperament with the four natural elements. In this article the history of the ancients’ climatic knowledge concerning the human interaction with artificial and natural environments is surveyed based on the historical interpretation approach of medical texts. The findings of this study indicate that climatic life method and organization of housing environments based on geographic features and climatic alterations of locations have been the most salient treatments of physicians for human temperament moderation, health, and climatotherapy. From this perspective, human health dependens on dynamic participation and coordination of a human being with climatic variable conditions via changing in the way and place of life (shift) and the existence of physical backgrounds of these changes in architecture. A brief survey of Iranian housing architecture shows that weather status (wind) regarding temperature, humidity and purity rate– as the most conspicuous indispensable factor for health and cli matotherapy – has the key role in localization and organization of the cities and housing spaces.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Climate
  • Health
  • Housing Environment
  • Medieval Islamic Medicine
  • Moderation
  • shift