نجم‌الدوله و اولین کتاب درسی فلسفۀ جدید در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

فرانسه

چکیده

به‌رغم تصور اولیه، نوشته‌هایی که در دورۀ قاجار به فلسفه‌های جدید پرداخته‌اند اندک‌اند. از میان این نوشته‌ها، تنها کتابی که به‌قصد آموزش فراهم‌آمده دورۀ اصول حکمت فلسفه نام دارد که نسخۀ خطی آن به‌دست ما رسیده است. این متن در اصل ترجمه‌ای است به قلم میرزاعبدالغفار نجم‌الدوله به فارسی از یک کتاب درسی فرانسوی. احتمالاً او کتاب را به‌طور خاص برای تدریس در مدرسۀ دارالفنون ترجمه‌ کرده‌باشد؛ هرچند اطلاعی در این‌باره در دست نیست. اما نسخۀ فرانسوی کتابی است مفصل که برای دانش‌آموان سال آخر دبیرستان نوشته شده ‌بود و مترجم فقط بخش‌های ابتدایی آن را ترجمه کرده‌است. نجم‌الدوله ــ هم‌چون اغلب مترجمان آثار فلسفی در دورۀ قاجارــ آشنایی چندانی با فلسفه نداشته‌است؛ چنان‌که خود نیز بدان تصریح دارد. این مقاله در نظر دارد ضمن معرفی این ترجمه، با رجوع به متن موجود و مطابقت آن با کتاب فرانسوی به‌اجمال به دیدگاه‌ مترجمِ آن بپردازد

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Najm al-Dawla and the First Modern Philosophical Textbook in Iran

نویسنده [English]

  • Reza Ranjbar
Paris, France
چکیده [English]

Despite the first impression, there are not many modern philosophical texts written or translated by Iranians in the Qajar era. Among these texts, the only known philosophical textbook is entitled Dawri-yi Usūl-i Ḥikmat-i Falsafi, translated from French by Najm al-Dawla, graduated from Dār al-Funūn. The French book is a relatively voluminous philosophical textbook for the last year of high school, including an introduction and five chapters. Najm al-Dawla translated the first two chapters. We present in this article the translation by Najm al-Dawla and briefly study his point of view by referring to the Persian manuscript and comparing it to the original French text

کلیدواژه‌ها [English]

  • Najm al-Dawla
  • modern philosophical textbook
  • Qajar era

مراجع

داوری‌اردکانی، رضا. (1383ش). فلسفۀ تطبیقی. تهران : نشر ساقی، چاپ اول.
سیاسی، علی‌اکبر. (۱۳۸۶ش). گزارش یک زندگی. تهران: نشر اختران.
فروغی، محمدعلی. (1320ش)، سیر حکمت در اروپا. ج3، تهران: بانک ملی ایران، چاپ اول.
کرمانی، آقاخان. حکمت نظری (نسخۀ خطی).
گوبینو، آرتور. (]بی.تا.[). مذهب و فلسفه در آسیای مرکزی. ترجمۀ م. ف.، ]بی.جا.[.
ناطق، هما. (1368ش/۱۹۹۰م). ایران در راهیابی فرهنگی: ۱۸۴۹-۱۸۳۵. پاریس: انتشارات خاوران، چاپ دوم.
ـــــــــــــــــ . (۱۳۸۰ش). کارنامۀ فرهنگی فرنگی در ایران: ۱۹۲۱-۱۸۳7. تهران: معاصرپژوهان، چاپ اول.
نجم‌الدوله، عبدالغفار (مترجم). (۱۳۰۸ق). دورۀ اصول حکمت فلسفه. نسخۀ خطی کتابخانۀ دانشکدۀ حقوق دانشگاه تهران، شناسۀ ۲۱۵- ج.
نصر، سیدحسین. (1383ش). «تهران: حوزۀ فلسفی و عرفانی تهران». دانشنامۀ جهان اسلام. ج8، تهران: بنیاد دایرة‌المعارف اسلامی، چاپ اول. ص753-749.
Barbe, Eustache. (1872). Cours élémentaire de philosophie. Paris: Lecoffre fils et Cie, succésseurs, 5e éd.
Gobineau, Arthur.(1959). Les dépêches diplomatiques du Comte de Gobineau en Perse. Genève-Paris: E. Droz Minard.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار