مطالعۀ مقایسه‌ای گره مادر در گسترۀ شیوه‌های ترسیم با ارائه و معرفی شیوه‌ای نامکتوب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه مرمت بنا، دانشکدۀ حفاظت و مرمت، دانشگاه هنر اصفهان

2 دانشجوی دکتری مرمت و احیای بناهای تاریخی، گروه مرمت بنا، دانشکده حفاظت و مرمت، دانشگاه هنر اصفهان

3 عضو هیئت علمی گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)

چکیده

برای تزئین بناهای سنتی از نقوش و طرح‌های گوناگونی استفاده شده است. طراحان و معماران سنتی برای پیاده‌سازی این نقوش از شیوه‌های مختلفی استفاده می‌کردند. توانمندی، دانش و مهارت طراحان در پیاده‌سازی این نقوش و گره‌های هندسی بسیار مؤثر بوده است. این پژوهش برای نخستین بار بر آن است تا به بررسی توانمندی طراح در پدید آوردن شیوه‌های ترسیم گره مادر (کند دو و پنج)، مقایسه و تحلیل روش‌ها و ارائۀ شیوه‌ای نامکتوب بپردازد. تاکنون بیشتر پژوهشگران به ارائۀ نمونه‌های مختلف گره‌ها و ترسیم آنها پرداخته‌اند. با بررسی ویژگی‌های روش‌های متفاوت ترسیم گره‌های هندسی و مقایسۀ آنها با یکدیگر می‌توان به توانمندی طراحان و معماران در پدید آوردن این روش‌ها و شناخت روش بهینه دست‌یافت. در این پژوهش برای داده‌اندوزی از ترکیب روش‌های کتابخانه‌ای و مصاحبه با استادکار گره چینی و طراحی شبکه (روش میدانی) استفاده شده است و پس از ترسیم هر یک از روش‌ها و بررسی ویژگی‌ها، با هم مقایسه شده‌اند. با بررسی‌های انجام‌شده آشکار شد که بر اساس توانمندی گره چینان (معماران) و طراحان، بسته به ابزار و دانش هندسی آنها، روش‌های گوناگونی برای ترسیم گره مادر وجود دارد و از سوی دیگر روش نامکتوب این گره دارای مزایای خاصی همچون نیاز نداشتن به پرگار، ترسیم دایره و تقسیم زاویه نسبت به سایر روش‌ها است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparing Study of Mother Girih in the Drawing Methods Domain, with Offering an Unwrtiten Method

نویسندگان [English]

  • Nima valibeig 1
  • nooshin nazarieh 2
  • sanaz rahravi 3
1 Assistant Prof., Isfahan University of Art
2 PhD student, Isfahan University of Art
3 Assistant Prof., Islamic Azad University, Isfahan
چکیده [English]

To ornament traditional buildings, diverse ornamentation has been applied. These designs have various forms that they are based on the skills and knowledge of designer and have diffrent graphical methods of farming. This study, for the first time, intends to examine the designer's ability for establishing methods of drawing Konde- Do- Panj Girih, compare and analyze methods and offer an unwritten method. to now, many researchers have dealt with offering different specimens of Girihs and their drawing. Through examined characteristics of different methods to draw geometrical Girihs and comparing them to one another, we might realize the designers and architects' capability in establishing these methods and know the optimized method. In this research, a combination of library methods and interview has been used for data integration, after drawing out each method and studying the features, their comparison and analysis have been discussed. Traditional designers and architects were using different methods to execute these motifs. Architects' capability and expertise in executing these motifs and geometrical Girihs have been very influential roles. Some of these techniques have been written and others are fading over time.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Drawing Methods
  • Geometrical Girih
  • Mother Girih
  • Unwritten Methods
سعید، عصام و عایشه پارمان. (1363ش). نقش‌های هندسی در هنر اسلامی. ترجمۀ مسعود رجب نیا. تهران: نشر سروش.
امیرغیاثوند، محبوبه. (1382ش). هنر گره چینی در معماری. تهران: نشر تکوک زرین.
امین پور، احمد و محمدرضا اولیاو رضا ابویی و بیتا حاجبی. (1394ش). «پیشنهاد مدلی برای ترسیم گره در تزئینات وابسته به معماری اسلامی.» نامۀ معماری و شهرسازی، شمارۀ 15، ص57-77.
بروخ، اریک. (1387ش). نقوش هندسی اسلامی طرح و ترسیم. ترجمۀ بهروز ذبیحیان. تهران: نشر مازیار.
ـــــــــــــ .(1390ش). نقوش هندسی در معماری اسلامی (ترسیم گام‌به‌گام بدون محاسبات ریاضی). ترجمۀ مژگان هاتفی. تهران: نشر یزدا.
تهرانی، فرهاد. (1371ش). «ورای هندسه تاغ و گنبد.» مجله صفه، دانشگاه شهید بهشتی، شمارۀ 7و8، ص14-21.
حلی، علی‌اکبر. (1365ش). گره‌ها و قوس‌ها در معماری اسلامی. تهران: نشر حلی.
زمرشیدی، حسین. (1365ش). گره چینی در معماری اسلامی و هنرهای دستی. تهران: نشر دانشگاهی.
ـــــــــــــ . (1367ش). کاشی‌کاری ایران. تهران: نشر کیهان.
شعرباف، اصغر. (1362ش). گره و کاربندی. تهران: نشر سبحان نور.
شفایی، جواد. (1380ش). هنر گره‌سازی در معماری و درودگری. تهران: نشر انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
شماعی، علی و احمد پور احمد. (1384ش). بهسازیونوسازیشهریازدیدگاهعلمجغرافیا. تهران: دانشگاه تهران.
فارابی، ابونصر محمد. (1381ش).احصاءالعلوم. برگردان حسین خدیو جم. تهران: علمی و فرهنگی، تهران.
فرشته نژاد، مرتضی. (1389ش). گره‌سازی و گره چینی در هنر معماری ایران. تهران: نشر انجمن آثار ملی.
قربانی، ابوالقاسم و محمد علی شیخان. (1371ش). بوزجانینامه. تهران: علمی و فرهنگی.
ماهرالنقش، محمود. (1373ش). آجر و نقش. تهران: نشر ماهرالنقش.
مفید، حسین و مهناز رئیس زاده. (1384ش). احیا هنرهای ازیادرفته (به روایت استاد حسین لرزاده). تهران:نشر مولا.
نجیب اوغلو، گلرو. (1379ش). هندسه و تزئین در معماری اسلامی. ترجمۀ مهرداد قیومی بیدهندی. تهران: نشر روزنه.
مهدی زاده سراج، فاطمه و فرهاد تهرانی و نیما ولی بیگ. (1390ش). «به‌کارگیری مثلث‌های هنجار در محاسبات ریاضی و پیاده‌سازی هندسه در ساخت و اجرای معماری سنتی ایران.» مجله مرمت آثار و بافت های تاریخی فرهنگی، شمارۀ اول، ص15-26.
Bonner, Jay. (2003). “Three Traditions of Self-Similarity in Fourteenth and Fifteenth Century.” Islamic Geometric Ornament; Bridges Conference Proceedings.
P. R. Cromwell. (2003). “Islamic geometric designs from the Topkapı Scroll II: a modular design system.” J. Math. and the Arts, 4, pp. 119–136.
Tony Lee & Ayman Soliman. (2014). The Geometric Rosette: analysis of an Islamic decorative motif.
A. J. Lee. (1987). “Islamic Star Patterns.” Muqarnas,no.4.
E. H. Hamkin. (1925). The Drawing of Geometric Patterns in Saracenic Art. Calcutta.
C. S. Kaplan. (2005). “Islamic star patterns from polygons in contact.” Graphics Interface, ACM, International Conference Proceeding Series, vol. 11, pp. 177–186.
P. R. Cromwell. (2009). “The search for quasi-periodicity in Islamic 5-fold ornament.” Math. Intelli-gencer, vol. 31 no 1, pp. 36–56.