مواجهۀ ایرانیان با فناوری‌های نوین در آمریکا و نتایج آن براساس اسناد منتشر نشده و مطبوعات عصر قاجاریه (مطالعۀ موردی تلگراف و تلفن).

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری تخصصی تاریخ ایران بعد از اسلام، دانشگاه پیام نور تهران

چکیده

ایرانیان در دورۀ قاجاریه با مدنیت و فرهنگ غرب آشنا شدند. در این دوره آمریکا توانسته بود به پیشرفت‌های عظیمی به‌ویژه در عرصه فناوری ارتباطات دست پیدا کند و موجب حیرت جهانیان به‌ویژه ایرانیان گردد. به همین دلیل متفکران ایرانی به واکاوی اختراعات آمریکایی‌ها در عرصۀ فناوری‌هایی همچون تلگراف و تلفن و چگونگی توسعه آن‌ها برآمدند. افزایش اطلاعات و آگاهی از دستاوردهای متحیرکنندۀ آمریکاییان و مقایسۀ ناخودآگاه میان اوضاع ایران و این کشور پرسش‌های متعددی را در بارۀ علل و اسباب فاصلۀ میان این دو کشور در فناوری به وجود آورد. در پژوهش حاضر سعی شده است که با رویکردی تاریخی و با تکیه بر مطبوعات و اسناد منتشر نشده، چگونگی مواجهۀ ترقی‌خواهان با فناوری‌های نوین آمریکا همچون تلگراف و تلفن بررسی گردد و سپس به این پرسش پاسخ داده شود که آیا آگاهی ایرانیان از دستاوردهای ارتباطی آمریکا نتایجی را به دنبال داشت یا خیر؟ براساس یافته‌های تحقیق این فرضیه مطرح شد که روشنفکران به‌ویژه از دورۀ ناصری بیشترین اطلاعات را در خصوص تغییر و تحولات آمریکا در عرصۀ ارتباطات بازتاب داده‌اند و ایدۀ بهره‌مندی از این پیشرفت‌ها را پیشنهاد کردند. به دنبال این گزارش‌ها نمایندگان سیاسی ایران در واشنگتن و مقامات دولتی از یک طرف در تکاپو برای حضور در کنفرانس‌های آمریکایی‌ها در عرصۀ تکنولوژی و استخدام مستشار تلگراف از این کشور برآمدند و از طرف دیگر به منظور فراگیری دستاوردهای آمریکا در عرصۀ تلگراف و تلفن از طریق الگوبرداری، انعقاد قرارداد و اعزام محصلین به این کشور گام‌های مهمی برداشتند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Iranians' exposure to new technologies in the United States and their results Based on Press and Unpublished Documents (Case study of telegraph and telephone)

نویسنده [English]

  • fereshteh jahani
PhD in History of Iran, Payame Noor University of Tehran
چکیده [English]

Iranians became acquainted with Western American civilization and culture during the Qajar period. During this period, the United States was able to make great strides, especially in the field of communication technology, and astonished the world, especially Iranians. In this regard, Iranian thinkers began to analyze American inventions in the field of technologies such as telegraph and telephone and how they were developed. The increase in information and awareness of the astonishing achievements of the Americans and the subconscious comparison between the situation in Iran and this country raised many questions about the causes of the huge rift between the two countries. In this article with a historical approach and relying on the press and unpublished documents tries to examine how progressives are exposed to new American technologies such as telegraph and telephone, and to answer the question of whether Iranians awareness of US communications achievements had any consequences or not? The findings of the study hypothesize that intellectuals, especially from the Nasseri period, have reflected the most knowledge about American changes in the field of communication and suggested the idea of ​​benefiting from these advances. Following these reports, Iranian political representatives in Washington and government officials, on the one hand, sought to attend American technology conferences and employing telegraph advisers from the country and on the other hand, they took important steps to learn about the achievements of the United States in the field of telegraph and telephone through modeling, concluding contracts, and sending students to this country

کلیدواژه‌ها [English]

  • Advisor
  • America
  • Communication
  • Qajar period
  • Telegraph
  • Telephone
آدمیت، فریدون. (1348ش). امیرکبیر و ایران. تهران: خوارزمی.
آرشیو سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی ایران )ساکما(. 5423/293. 38587/297
آرشیو اسناد و مدارک دیپلماسی وزارت امور خارجه )استادوخ(: سال 1320ق. کارتن 10. پوشه ½؛ 1321ق. ک11. پ5؛ 1325ق. ک19. پ15؛ 1328ق.ک20. پ 3؛ 1329ق. ک20. پ1؛ 1329. ک36. پ14؛ 1330ق. ک41. پ22؛ 1333ق. ک21. پ1؛ 1333ق. ک35. پ9؛ 1338ق. ک59. پ14؛ 1339ق. ک22. پ1؛ 1339ق، ک30، پ10؛ 1339ق. ک41. پ22؛ 1301ش. ک23، پ1.
اکبری، محمد علی. (1393ش). چالش های عصر مدرن در ایران عهد قاجار. تهران: انتشارات ایران.
ایرانیان از نگاه آمریکاییان.ایران عهد قاجار‌در روزنامه‌های‌آمریکا. (1397ش). ترجمۀ علیرضا ساعتچیان. تهران: پارسه.
بهنام، جمشید. (1375ش). ایرانیان و اندیشه تجدد. تهران: نشر فرزان
پژمان بختیاری. حسین. (1326ش). تاریخ پست و تلگراف و تلفن. تهران: کتابفروشی علمی.
روسو. پی‌یر. (1341ش). تاریخ صنایع و اختراعات. ترجمۀ حسن صفاری. تهران: امیرکبیر.
سعیدیان. عبدالحسین. (1378ش). دائرة‌المعارف نو. تهران: انتشارات علم و زندگی.
رحمانیان. داریوش. (1395ش). ایران بین دو کودتا (تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران از انقراض قاجاریه تا کودتای 28 مرداد). تهران: انتشارات سمت.
روزنامۀ اختر. 1308ق. ش5؛ 1313ق. ش2.
روزنامۀ اطلاع. 1306ق. ش15؛ 1306ق. ش220؛ 1310ق. ش313.
روزنامۀ ایران. 1294ق. ش322.
روزنامۀ تربیت. 1321ق. ش274؛ 1321ق. ش287؛ 1322ق. ش353.
روزنامۀ چهره نما. 1328ق. ش19؛ 1330ق. ش11؛ 1330ق. ش13.
روزنامۀ حبل‌المتین. 1319ق. ش14؛ 1326ق. ش2.
روزنامۀ حکمت. 1316ق. ش256؛ 1317ق. ش14؛ 1323ق. ش841؛ 1323ق. ش858.
روزنامۀ مجلس. 1329ق. ش47.
روزنامۀ وقایع اتفاقیه. 1271ق.ش231؛ 1275ق. ش415؛ 1274ق. ش379.
ژان داود، موسی. (بی‌تا). نسخۀ خطی تاریخ جهان نما و جغرافی، ترجمۀ محمد حسین حسینی فراهانی. بی‌جا.
کسروی. احمد. (1387ش). تاریخ مشروطه ایران. تهران: انتشارات نگاه.
مجلۀ ایرانشهر. 1342ق. ش18؛ 1342ق. ش7.
محبوبی اردکانی. حسین. (1368ش). تاریخ مؤسسات تمدنی جدید در ایران. 3جلد. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
محمود. محمود. (1344ش). تاریخ روابط سیاسی ایران و انگلیس در قرن نوزدهم. 3جلد. تهران: انتشارات اقبال. چاپ سوم.
مصاحب. غلامحسین. (1383ش). دایرة‌المعارف فارسی. تهران: امیرکبیر. چاپ چهارم.
معتمدنژاد. کاظم. (1387ش). تکنولوژی‌های نوین ارتباطی، از تلگراف و تلفن تا بی‌سیم و رادیو. تهران: مرکز پژوهش‌های ارتباطات.
معتمدی. اسفندیار. (1376ش). وزارت پست و تلگراف و تلفن، دیروز، امروز، فردا. تهران: طرح گسترش فرهنگ ارتباطات.
یادداشت‌های روزانه ناصرالدین شاه (1300-1313ق). (1378ش). به کوشش پرویز بدیعی. تهران: سازمان اسناد ملی ایران، پژوهشکده اسناد.