فی الطبیعة عجایب؛ دستخطی نویافته از شمس‌الدین محمد کیشی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه علوم پزشکی ایران

2 گروه تاریخ پزشکی، دانشکده طب ایرانی، دانشگاه علوم پزشکی ایران

چکیده

شمس‌الدین محمّد کیشی از دانشمندان نامدار سده هفتم هجری است که هم در علوم فلسفی و عرفانی دست داشته و هم به فقه و تفسیر و حدیث نگاهی داشته و هم در دانش پزشکی چهره‌ای شناخته شده به شمار می‌رفته است. در این نگاشته، دو یادداشتِ نویافته کوتاه به دستخط او، در حاشیه کتاب پنجم القانون فی الطب ابن‌سینا معرفی می‌گردد. این یادداشت‌ها اموری را فرا می‌نماید که می‌تواند شایان توجه باشد. برای نمونه در یادکرد لقب و نام پدرِ شمس‌الدین، اختلافی در میان منابع کهن وجود دارد. در یکی از این دستنوشت‌ها، نویسنده نام خود را به‌صراحت «محمّد بن محمّد الکیشی» می‌خواند. از سوی دیگر ذکر یک واقعه خلاف‌آمدِ عادت در باره نکته‌ای پزشکی که در حضور حاکم نامدارِ اصفهان، بهاءالدین محمّد اتفاق افتاده و برداشتی که کیشی از آن دارد، می‌تواند پرتوی بر اندیشه‌های علمی کیشی بیندازد. همچنین در این مقاله کوشش شده است دستنوشته‌های یادشده به‌تقریب تاریخ‌گذاری شوند و برخی دریافت‌های تاریخی و علمی نیز از این دستنوشته‌ها برداشت شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

There are wonders in nature; Shams al-Dīn al-kīshī

نویسندگان [English]

  • Hamed Arezaei 1
  • Hamed Arezaei 2
1 Iran University of Medical Sciences
2 گروه تاریخ پزشکی، دانشکده طب ایرانی، دانشگاه علوم پزشکی ایران
چکیده [English]

Shams al-Dīn al-kīshī is one of the famous scholars of the seventh century AH. He worked in philosophical and Sufi sciences and was interested in jurisprudence, interpretation, and hadith. He is considered one of the greatest medical scholars.
In this article, I refer to two recently discovered notes in his handwriting in the margins of Book 5 of Avicenna’s Canon of Medicine. These two notes reveal interesting things. For example, there is a difference between the sources in mentioning the title and name of Shams al-Dīn’s father. In one of these margins, the author explicitly reads his name as: “Muḥammad ibn Muḥammad alkīshī”.
On the other hand, mentioning an unusual event about a medical point that happened in the presence of the famous ruler of Isfahan, Bahāʼu al-dīn Muḥammad, and al-kīshī's perception of it, can shed light on al-kīshī's scientific thoughts. Also, in this article, an attempt has been made to roughly date the mentioned manuscripts and to extract some historical and scientific findings from these margins.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Shams al-Dīn al-kīshī
  • The Canon of Medicine
  • Semecarpus Anacardium
  • Manuscriptology
  • Bahāʼu al-dīn Muḥammad