بررسی و تحلیل مقدماتی ترجمهء فارسی زیج شستکه

نویسنده

دانشیار بنیاد دایرة المعارف اسلامی

چکیده

مقالهء حاضر حاوی ویرایشی از ترجمه فارسی زیج شستکه است که حسین بن موسی هرمزی، اخترشناس ایرانی، آن را در حدود 10 قرن پیش به عربی نگاشته است. این رسالهء کوتاه برخلاف عموم زیج ها، شامل جدولهای مفصل نجومی نیست و تنها دو جدول نسبتأ مختصر دارد که به محاسبهء اجتماع و استقبال ماه و خورشید و به رؤیت هلال ماه مربوط می شود. روش هرمزی برای محاسبهء طول دایرة البروجی ماه وخورشید و سیارات مبتنی بر استفاده از تقویم های نجومی چهار سال اخیر نسبت به سال مورد نظر است. هرمزی عملأ از دورهء تناوب های شناخته شده هر جرم سماوی برای تعیین طول سماوی آن استفاده می کند. در پایان ویرایشی ترجمهء فارسی زیج شستکه ، تحلیل مقدماتی روشهای هرمزی و نیزتصویر یک نسخهء خطی عربی بسیارکهن آمده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

-

نویسنده [English]

  • Mohammad Bagheri
Associated Prof., Encyclopedia Islamica Foundation
چکیده [English]

This article provides an edition of the Persian translation of zij-I shustaka written originally in Arabic by an Iranian astronomer husayn ibn musa hurmuzi. Around 10 centuries ago . different form most known zijes.this short treatise does not include many detailed tables .it only has two relatively small tables for calculating the conjuncations and oppositions of the sun and the moon . and the lunar crescent visibility . using the astronomical calendars of four years prior to the given year , hurmuzi calculates the ecloptical longitudes of the sun the moon and the planets . he actually makes use of the known periods of the motions of the celestial bodies . a photo of a very old Arabic manuscript is also provided at the end of the article