انتقال علم در عهد صفوی رساله‌ای فارسی در تشریح علم هیئت جدید بر اساس نظر تیکو براهه

نویسنده

دانشگاه مارتین لوتر، هله- ویتنبرگ، آلمان

چکیده

به احتمال بسیار کهن‌ترین سند موجود به زبان فارسی که به معرفی و تشریح علم هیئت جدید پرداخته است، نامه‌ای است که در سال 1624م، یعنی کمتر از ربع قرن پس از مرگ تیکو براهه، در دوران شاه عباس اول تدوین شده است. این نامه را اشراف‌زاد? ایتالیایی، پیترو دلاواله، بر اساس گفتار کشیش و ریاضی‌دان ایتالیایی کریستفرو بوری خطاب به دوست منجمش زین‌الدین لاری نوشته و برای او فرستاده است. در این نامه دلاواله به تشریح مدل براهه می‌پردازد و همراه آن برای اثبات برتری آن در مقایسه با نظام بطلمیوسی دلیل می‌آورد. علاوه بر آن از رونق علوم ریاضی و هیئت در اروپا سخن می‌گوید و از کپلر وگالیله به عنوان بزرگان این علوم نام می‌برد. وی همچنین خبر از اختراع تلسکوپ و رصد اقمار مشتری می‌دهد. دلاواله در خاتمه از مطابقت مدل براهه با کتب مقدس مسیحیان سخن می‌گوید و سعی دارد زین‌الدین لاری را قانع کند که این مدل مغایرتی با نص کتاب‌های مقدس و وحی ندارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Transfer of Knowledge to Iran in the Safavid Era: A Letter on Modern Astronomy Explaining the Tychonic Model

نویسنده [English]

  • Kamran Amirarjomand
چکیده [English]

A letter authored by the well-known Italian nobleman and traveller Pietro della Valle, dated 1624, is probably the oldest existing Persian document in which modern astronomy, in particular the Tychonic model, is introduced and discussed in detail. It was written in the reign of the Safavid Shah Abbas I, less than a quarter of century after Tycho Brahe’s death. In part it was based on what his Italian friend, the Jesuit priest and mathematician Christophoro Borri had told him in Goa, which he translated and sent from there to his Iranian friend, the astronomer Zayn al-D?n L?r?. In this letter, which is edited here, della Valle describes the Tychonic model and explains why it should be preferred to Ptolemy’s system. He also reports on the latest European scientific achievements, for example, the invention of the telescope and the observation of Mercury’s satellites, mentioning Copernicus, Kepler, and Galileo as being among Europe’s greatest astronomers and mathematicians. He concludes his letter by stating that the Tychonic model does not violate the Holy Scripture and divine revelation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Christophoro Borri
  • knowledge transfer
  • Modern astronomy
  • Pietro della Valle
  • Tycho Brahe
  • Zayn al-Din Lari