بازتاب گفتمان پزشکی در مطبوعات دوره مشروطه و پهلوی اول

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجو

2 استاد گروه تاریخ دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوین

3 استادیار دانشگاه بین المللی قزوین

چکیده

با پیروزی نهضت مشروطۀ ایران و تأسیس مجلس شورای ملی، الگوبرداری از برخی دستاوردهای تمدن غرب شتاب بیشتری گرفت. این الگوبرداری در زمینۀ علوم پزشکی، اعم از استفاده از داروهای جدید، توجه به بهداشت عمومی و ارتقای سلامت عمومی، مورد توجه حکومت قاجار و اقشار تحصیل‌کرده قرار گرفت. با این وصف دورۀ شکل‌گیری طب نوین را در ایران می‌تواند در سال‌های 1300 تا 1320شمسی دانست. در این دوره پزشکی نوین در مطبوعات ایران بازتاب فراوان یافت و نهادهای ذی‌ربط پزشکی، از جمله درمانگاه‌های زنان و مردان، مراکز بهداشت عمومی، بیمارستان‌ها و دانشکدۀ طب دانشگاه تهران شکل گرفتند. مقالۀ حاضر تلاش می‌کند در بارۀ این دورۀ تاریخی بحث کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Reflection of Medical Discourse in Press the Constitutional and First Pahlavi Periodicals

نویسندگان [English]

  • fouzieh javanmardi 1
  • Hossain Abadin 2
  • Hojjat Fallah Totkar 2
  • abdolrafiee rahimi 3
1 student
2 Professor of History at Imam Khomeini International University Qazvin
3 Assistant Professor of History at Imam Khomeini International University
چکیده [English]

Following the constitutional movement of Iran and the establishment of the National Assembly, a model of some of the achievements of Western civilization was of great interest. This modeling in the field of medical sciences, including the use of new drugs, public health and general health promotion, was considered by the Qajar government and educated people. However, the period of the formation of modern medicine in Iran is from 1300/1921 to 1320/1941 years. The modern medicine was reflected in the Iranian press, and medical institutions such as women’s and men’s clinics, public health centers, hospitals and faculty of medicine of the University of Tehran were formed. The present article tries to discuss the historical period with a descriptive-analytical method; the sources of this research are documents, press, memoirs and historical sources. Although there are articles and books on the history of contemporary Iranian medicine, but there is less research to reflect on the health of the country in the publications of this historical period

کلیدواژه‌ها [English]

  • Constitutionalism
  • Europe
  • Medicine
  • Press
  • Reza Shah Monarchy
اتحادیه‌، منصوره و الهام ملک‌زاده. (1388ش). «بهداشت و اقدامات خیریۀ بهداشتی در دورۀ رضا‌شاه.» فصلنامۀ تاریخ اسلام و ایران، سال ١٩، دورۀ جدید‌، شمارۀ ٣ (پیاپی‌ ٧٩‌).
الگود، سیریل. (1352ش). تاریخ پزشکی ایران از دورۀ باستان تا سال 1934م. ترجمۀ محسن جاویدان. تهران: انتشارات اقبال.
الهی، حسین. (1378ش). روزنامه و روزنامه‌نگاری در خراسان از آغاز تا شهریور‌1320. مشهد: نشر دانشگاه فردوسی مشهد.
انجمن بلدیه‌. (١٣٢٥ش)‌، سال اول، شمارۀ ٤.
بلدیه‌. (١٣٠٠ش)‌، شمارۀ ٣.
بهرامی، عبداللّه. (1363ش). خاطرات عبداللّه بهرامی از آخر سلطنت ناصرالدین شاه تا اول کودتا، چاپ اول. تهران: انتشارات علمی.
حفظ الصحه. صفر 1324، نمرۀ اول، سال اول؛ ربیع الثانی 1324، نمرۀ سوم، سال اول.
دانش. (1289ش/1910م)، سال اول، شمارۀ اول.
حکمت، علی اصغر. (2553 شاهنشاهی). سی خاطره از عصر فرخندۀ پهلوی. تهران: سازمان انتشارات وحید.
رائین، اسماعیل. (1347ش). سفرنامۀ میرزا صالح شیرازی. تهران: انتشارات روزن.
روزنامۀ اطلاعات. 1305ش، شمارۀ 30؛ 1306ش، شماره‌های 273، 276، 282، 284، 309؛ 1308ش، شمارۀ 925؛ 1309ش، شمارۀ 1073؛ 1310ش، شمارۀ 1334؛ 1316ش، شمارۀ 3327.
سالنامه پارس. 1311ش؛ 1315ش، دورۀ دهم.
سالنامه و آمار. (1314-1315ش و 1316-1317ش). ادارۀ کل انطباعات، دائرۀ آمار، وزارت معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه، دولت شاهنشاهی ایران.
ستارۀ ایران. 1301ش؛ 1343ق، شمارۀ 58؛ 1304ش، شمارۀ 27.
شفق سرخ. 1303ش، شماره‌های 293 و 337.
شکوفه. 1913م، سال اول، شماره‌های 5، 8، 15؛ 1914م، سال دوم، شمارۀ 12؛ 1915م، سال سوم، شماره‌های21 و 23؛ 1916م، سال چهارم، شمارۀ اول؛ 1917م، سال پنجم، شمارۀ 11.
عالم نسوان. 1302ش، سال سوم، شمارۀ 2؛ 1303ش، سال چهارم، شمارۀ 5؛ 1305ش، سال ششم، شماره‌های 3 و 4؛ 1307ش، سال هشتم، شمارۀ 6.
فرهنگ ستیزی در دورۀ رضاشاه (اسناد منتشر نشدۀ کانون پرورش افکار). (1375ش). به کوشش محمود دلفانی. تهران: سازمان اسناد ملی ایران.
فلور، ویلم. (1386ش). سلامت مردم در ایران قاجار. ترجمۀ ایرج نبی‌پور. بوشهر: انتشارات مرکز پژوهش‌های سلامت خلیج فارس.
فوکو، میشل. (1390ش). تولد زیست سیاست. ترجمۀ رضا نجف‌زاده، چاپ اول. تهران: نشر نی.
لاله، هایده و راحله وافری. (پاییز 1385ش). «تاریخچۀ طب سنتی به طب نوین در دورۀ قاجار.» نشریۀ علوم انسانی،شمارۀ 60.
موسوی‌نژاد، سید مهدی. (1394ش) پزشکی و بهداشت در ایران عصر رضاشاه با تکیه بر پزشکی مشهد. پایان‌نامه برای دریافت درجۀ کارشناسی ارشد در رشتۀ تاریخ، دانشگاه فردوسی مشهد.
نشریۀ اخگر. 1304ش، شمارۀ 2؛ 1307ش، شماره‌های 13 و 16؛ 1308ش، شماره‌های 195 و 280؛ 1311ش، شمارۀ 26.
وقایع اتفاقیه. 1267ق، شمارۀ 12.