رویکرد پیشگیرانه و درمانی حمام در طب ایرانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه تاریخ دانشگاه اصفهان

2 استادیار دانشگاه اصفهان

3 استاد گروه تاریخ دانشگاه اصفهان

4 استادیار گروه تاریخ پزشکی، دانشکدۀ طب سنتی، دانشگاه علوم پزشکی تهران

چکیده

حمام علاوه بر اینکه مکانی برای نظافت و تطهیر است، با توجه به ظرفیت‌ها و ویژگی‌های خود، کارکردهای درمانی در طب ایرانی دارد. در این نوشته به دنبال آن هستیم که با استفاده از منابع معتبر به این پرسش پاسخ دهیم که حمام چه کارکردهای درمانی داشته است. یافته‌های پژوهش حکایت از آن دارد که در تاریخ طب در دو حوزۀ پیشگیری و درمان به حمام توصیه می‌شده است. آنچه این پژوهش بر آن تأکید دارد این است که حمام و انواع روش‌های آن باعث بهبود کیفیت سلامتی افراد می‌شود. حمام برای درمان بیماری‌های مختلف از جمله انواع تب، بیماری‌های زنان، بیماری‌های چشم، درمان سکته و جز آن به کار می‌رفته است. نگاهی به نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که حکمای ایرانی معتقد بودند که حمام هم به منظور پیشگیری و حفظ تعادل مزاج توصیه می‌شده است و هم به عنوان یک روش درمانی تجویز می‌شده است

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Bath, Its Preventive and Therapeutic Approach in Iranian Medicine

نویسندگان [English]

  • zahra hossain hashemi 1
  • Masood Kasiri 2
  • asghar montazerghaem 3
  • Arman Zargaran 4
1 Ph.D. Student, University of Isfahan
2 Assistant Professor
3 science Committee/esfahan
4 Assisstant Professor, History of Medicine, Faculty of Traditional Medicine, Tehran University of Medical Sciences
چکیده [English]

Baths have therapeutic functions in Iranian medicine.. This paper, using descriptive-analytical method and using authoritative sources, sought to answer the fundamental question of what therapeutic function of the bathroom was. The findings also suggest that baths have been used in two areas of prevention and treatment of the disease. What this research emphasizes is that the bath and its various methods improve the health of people. Baths are used to treat various illnesses including fever, gynecological diseases, eye diseases, stroke treatment, and so on. A look at the results of this study shows that Iranian physicians believed that the bathroom had a special place in the field of prevention and preservation of the balance of the womb as well as in the field of treatment

کلیدواژه‌ها [English]

  • Bath
  • Iranian medicine
  • Medical history
  • Prevention
  • treatment

مراجع

ابن‌سینا. (1386ش). حفظ الصحة. ترجمۀ فارسی در گنجینه بهارستان. تهران: کتابخانۀ موزه و مرکز اسناد مجلس شوراى اسلامى.
ــــــــــــــــ. (1388ش). دفع المضار الکلیة عن الأبدان الإنسانیة. تهران: المعی.
ــــــــــــــــ. (1370ش). قانون در طب. ترجمۀ علیرضا مسعودی. کاشان: مرسل.
اهوازی، علی بن عباس. (1388ش). کامل الصناعة الطبیة. ترجمۀ سید محمد خالد غفاری. تهران: دانشگاه تهران، مؤسسۀ مطالعات اسلامی مک گیل.
بلخی، ابی زید احمد بن سهل. (1394ش). مصالح الأبدان و الأنفس. ترجمۀ فاطمه ملایم. تهران: انتشارات طب سنتی ایران.
جرجانی، اسماعیل بن محمد. (1345ش). الأغراض الطبیة و المباحث العلائیة. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
ــــــــــــــــ. ‏(1369ش). خُفى علائی. محقق/مصحح: علی‌اکبر ولایتى – محمود نجم‌آبادى. تهران: اطلاعات.
ــــــــــــــــ. ‏(1391ش). ذخیره خوارزمشاهی. قم: مؤسسۀ احیاء طب طبیعی.
ــــــــــــــــ. ‏(1381ش): یادگار، در دانش پزشکى و داروسازى. محقق/مصحح: مهدی محقق. تهران: دانشگاه تهران، مؤسسه مطالعات اسلامى مک‌گیل.
خدادادیان، اردشیر. (1387ش). «پزشکی و روش‌های بهداشتی و درمانی در ایران باستان.» هنر و مردم، شمارۀ 177/ 188.
خواندمیر. (1353ش). حبیب السیر فی اخبار افراد بشر. زیر نظر محمد دبیر سیاقی. تهران: کتابفروشی خیام، چاپ دوم.
رازى، محمد بن زکریا. (1387ش). المنصوری فی الطب. ترجمۀ محمد ابراهیم ذاکر. تهران: دانشگاه علوم پزشکی.
ــــــــــــــــ. (1391ش). الحاوی فی الطب. ترجمۀ محمد ابراهیم ذاکر. با مقدمۀ دکتر علی‌اکبر ولایتی. تهران: دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی و مرکز تحقیقات طب سنتی.
ــــــــــــــــ. (1395ش): التقسیم و التشجیر (تقاسیم العلل). با مقدمۀ محمد مهدی اصفهانی. ترجمه و شرح محمد مهران‌فر. تهران: سفیراردهال.
سجادی، محمد. (1382ش): «حمام و استحمام.» کتاب ماه هنر، شماره‌های 57-58.
شمس‌الدینی، پیام. (1390ش). «آبزن». دائرةالمعارف پزشکی اسلام و ایران. تهران: امیرکبیر.
طاهری، جعفر. (1395ش). «حمام در متون طب دورۀ اسلامی، نظریه و عمل.» فصلنامه پژوهش‌های معماری اسلامی، شمارۀ 10، سال چهارم.
طبری، علی بن سهل ربن. (1391ش). فردوس الحکمه. پژوهش و برگردان علی نقی منزوی، محمد ابراهیم ذاکر. تهران: چوگان، مرکز تحقیقات طب سنتی و مفردات پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی.
منتظرالقائم، اصغر؛ علیان، فاطمه؛ حسین هاشمی، زهرا. (1395ش). «مطالعۀ درمان دشوارزایی در تاریخ پزشکی دورۀ اسلامی.» تهران. مجلۀ طب سنتی اسلام و ایران، دورۀ 7، شمارۀ 4.
منفرد، افسانه. (1389ش). «حمام: فرهنگ ومعماری.» دانشنامۀ جهان اسلام، ج 14. تهران: بنیاد دائرةالمعارف اسلامی.
ناصری و دیگران. (1395ش). مروری بر کلیات طب سنتی ایران. تهران: انتشارات طب سنتی ایران.
نظامی عروضی، احمد بن عمر. (1380ش). چهار مقاله. تصحیح علامه محمد قزوینی. تهران: جامی.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار