بررسی عملکرد و نقش مستشاران فرانسوی درآموزش قشون و انتقال دانش و فناوری نظامی در عصر ناصری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

رئیس گروه ارتباطات آرشیوی معاونت اسناد ملی ایران

چکیده

در دورۀ ناصرالدین‌شاه قاجار و به سال 1272ق، از کشور فرانسه مستشارانی به‌منظور آموزش قشون و انتقال دانش و فناوری نظامی استخدام شدند. افسران فرانسوی‌ در طی سه سال خدمت، فعالیت‌هایی در خصوص آموزش و مشق فوج‌ها و فرماندهان آنها، تعلیم دانش آموزان دارالفنون، ساخت انواع جنگ‌افزار در قورخانۀ تهران و نیز نگارش و ترجمۀ کتاب‌های نظامی انجام دادند. در این مقاله، تلاش شده است بر اساس منابع دست اول تاریخی همچون کتاب‌ها، نسخ خطی و چاپ سنگی و روزنامه‌ها، عملکرد آنها بررسی و نتایج تشریح گردد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Survey of the French Counselor’s Role and Function in the Education of Troops and Introduction of Military Knowledge and Technology to Iran in the Nāṣir al-Dīn Shāh’s Era

نویسنده [English]

  • akbar falahi
chief of archrivals communication s team
چکیده [English]

In 1272 AH/ 1856 AD, during the reign Nāṣir al-Dīn Shāh, Iran employed French counselors to train Iranian troops and introduce modern military knowledge and technology. During three years in Iran, French counselorsk did many activities and efforts to teach the military education as well as producing weapons to the Iranin students. They also wrote or translated some military books. In this article, these actions and results is examined based on historical sources such as books, archival documents and newspapers

کلیدواژه‌ها [English]

  • Army training
  • French counselors
  • Military knowledge and Technologies
  • Qajar era
اعتمادالسلطنه، محمد حسن ‌خان. (1367ش). تاریخ منتظم ناصری. به تصحیح محمد اسماعیل رضوانی. تهران: دنیای کتاب.
ـــــــــــــ . ( 1367ش). مرآت البلدان. تصحیح عبدالحسین نوائی و میرهاشم محدث. تهران: دانشگاه تهران.
بروگشن، هینریش. (1367ش). سفری به دربار صاحبقران. ترجمۀ مهندس کردبچه. تهران: اطلاعات.
پی‌یه مونتسه، آنجلو میکله. (1370ش). «ارتش ایران در سا‌ل‌های 1874-1875 میلادی، ساختار و سازماندهی آن از دید ژنرال انریکو آندره اینی.» تاریخ معاصر ایران، (کتاب سوم). تهران: مؤسسۀ پژوهش و مطالعات فرهنگی.
حسینی فسائی، حاج میرزا حسن. (1367ش). فارسنامه ناصری. تصحیح و تحشیه از منصور رستگار رسایی. تهران: امیرکبیر.
دنبلی، عبدالرزاق. (1351ش). مآثر سلطانیه. به اهتمام غلامحسین صدری افشار. تهران: ابن سینا.
دروویل، گاسپار. (1370ش). سفرنامۀ دروویل. تهران: شباویز.
دوسرسی.(1362ش). ایران در 1839-1840م. ترجمۀ احسان اشراقی. تهران: دانشگاه مشهد.
روزنامۀ وقایع اتفاقیه. شماره‌های 415 (8 جمادی الاخر 1275ق)؛ 419 (6 رجب 1275ق)؛ 421 (20 رجب 1275ق)؛ 422 (27 رجب 1275ق)؛ 427 (3 رمضان 1275 ق)؛ 430 (24 رمضان 1275 ق)؛ 439 (26 ذی القعده 1275ق).
روزنامۀ دولت علیه ایران. شماره‌های 475 (2 ربیع الثانی 1277ق)؛ 507 (2 جمادی الثانی 1278ق)؛ 511 (15 رجب 1278ق).
س‍رژان فرانسوی. ‌ق‍واع‍د ح‍رک‍ات‌ م‍ش‍ق‌ م‍خ‍ب‍ران‌ پ‍ی‍اده‌. نسخۀ خطی شمارۀ 10334-5 سازمان اسناد وکتابخانۀ ملی.
سفرنامۀ اگوست بن تان. (بی تا). ترجمۀ منصوره نظام مافی اتحادیه. بی جا.
سلیمانی، کریم. (1379ش). القاب رجال دورۀ قاجار. تهران: نشر نی.
قائم‌مقامی، جهانگیر. (1348ش) یکصد و پنجاه سند تاریخی از جلایریان تا پهلوی. تهران: ستاد بزرگ ارتشتاران.
گرمرودی، میرزا فتاح‌خان.(1347ش). سفرنامۀ میرزا فتاح خان گرمرودی به اروپا در زمان محمدشاه. به کوشش فتح‌الدین فتاحی. تهران.
مأموریت ژنرال گاردان درایران. (1362ش) ترجمۀ عباس اقبال آشتیانی، به کوشش همایون شهیدی. تهران: گزارش.
مجموعه اسناد و مدارک فرخ خان امین‌الدوله. (1346ش). قسمت اول مربوط به سال‌های 1249-1273. به کوشش کریم اصفهانیان و قدرت‌اللّه روشنی (زعفرانلو). تهران: دانشگاه تهران.
نیکولای. توپخانۀ صحرایی. چاپ سنگی به شمارۀ 14128-6. سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران.
هاشمیان، احمد (ایرج). (1379ش). تحولات فرهنگی ایران در دورۀ قاجاریه و مدرسۀ دارالفنون. تهران: سحاب.
هوشنگ، مهدوی عبدالرضا. (1375ش). روابط خارجی ایران: از ابتدای دوران صفویه تا پایان جنگ دوم. تهران: امیرکبیر.
یادداشت‌های ژنرال تره زل در سفر به ایران. (1361ش). به اهتمام ژ.ب دوما. ترجمۀ عباس اقبال. تهران: یساولی.
یادداشت‌های سیاسی کنت دو گوبینو. (1370ش). گردآوری آدریان دوریس هی تیه. ترجمۀ عبدالرضا هوشنگ مهدوی. تهران: جویا.