اقتدار علم، مسؤولیت دانشمند

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

پژوهشکده مطالعات بنیادین علم و فناوری، دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

اعتبار و اقتدار علم تجربی در عرصۀ اجتماع و سیاستگذاری عمومی، از بدو پیدایش آن در قرن هفدهم، با روندی شتابان در حال افزایش بوده است. امروز در سراسر جهان، حتی در کشورهای نه‌چندان توسعه‌یافته، نهاد علم و دانشمندان در شکل‌دهی سیاست‌های حوزۀ عمومی اقتدار قابل‌توجهی دارند. این مسأله نگرانی‌هایی را، به‌ویژه در نظام‌های دموکراتیک، در بارۀ مسؤولیت‌های علم و دانشمندان پدید آورده است. آیا این اقتدار روزافزون مسؤولیت‌های تازه‌ای هم برای علم به همراه دارد یا خیر؟ در این مقاله، پس از مرور مختصری بر سیر تحولاتی که سبب شد نهاد علم در جوامع امروزی از چنین اقتدار و اعتباری برخوردار باشد، در بارۀ منشأ جامعه‌شناختی اقتدار و سپس تمایز میان اقتدار نظری و عملی بحث خواهیم کرد. از این ادعا دفاع خواهد شد که تنها اقتدار نظری علم می‌تواند مشروع و معقول باشد، و قائل شدن اقتدار عملی برای علم موجه نیست. چنین اقتداری مسؤولیت تازه‌ای برای دانشمند به همراه نباید داشته باشد. زیرا منصفانه نیست، با معیارها دموکراتیک سازگاری ندارد، و همچنین دانشمند را از تمرکز بر زمینۀ تخصص خود بازمی‌دارد و پیشرفت علم را کُند و مسیر آن را منحرف می‌کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Authority of Science, Responsibility of the Scientist

نویسنده [English]

  • Meisam Mohammadamini
Institute for Science and Technology Studies, Shahid Beheshti University
چکیده [English]

The authority of science in society and public policy has been rapidly increasing, since the rise of empirical science in 17th century. Today, all over the world, even in less developed countries, the institution of science and scientists have considerable authority in shaping public policy. This has raised concerns, especially in democratic societies, over the responsibilities of science and scientists. Does this increasing authority bring new responsibilities for science or not? In this paper, after a brief review of the developments that led to the science having such authority in modern societies, we will discuss the sociological sources of authority and the distinction of theoretical and practical authority. It will be argued that only the theoretical authority of science can be legitimate, and according practical authority to science is unjustified. This theoretical authority, therefore, should not bring any new responsibility for the scientist. Because it is unfair, incompatible with democratic standards, and moreover, an obstacle in the way scientist which detains the progress of science and deviates its course.

کلیدواژه‌ها [English]

  • authority of science
  • practical authority
  • responsibilities of scientist
  • theoretical authority

مراجع

Anderson, E. (2007). “The Epistemology of Democracy.” Episteme: A Journal of Social Epistemology, 3(1), 8–22.
Biagioli, M. (2006). Galileo’s instruments of credit: Telescopes, images, secrecy. Chicago: University of Chicago Press.
Bridgman, P. W. (1947). “Scientists and Social Responsibility.” Scientific Monthly, vol. 65, no. 2, pp. 148-154.
Brown T. (2009). Imperfect Oracle: The Epistemic and Moral Authority of Science. University Park, PA: The Pennsylvania State University Press.
Bush, V. (1945). Science: The endless frontier. 40th anniv. ed. Washington, D.C.: National Science Foundation, 1990.
De Melo- Martin, I., and K. Intemann. (2016). “The Risk of Using Inductive Risk to Challenge the Value- Free Ideal.” Philosophy of Science 83, 500–520.
Douglas, H. (2003). “The Moral Responsibilities of Scientists: Tensions between autonomy and responsibility.” American Philosophical Quarterly, 40(1), 59–68.
ـــــــــــ . (2009). Science, Policy, and the Value-Free Ideal. Pittsburgh: University of Pittsburgh Press.
Elliot, K. C., and D. Steel (eds.) (2017). Current Controversies in Values and Science. New York: Routledge.
Feinberg, J. (1970). Doing and Deserving. Princeton, NJ: Princeton University Press.
Geison, G. L. (1995). The Private Science of Louis Pasteur. Princeton, N.J.: Princeton University Press.
Goldman, A. I. (1999). Knowledge in a social world. Oxford: Clarendon.
Gosling, F. G. (2010). The Manhattan Project: Making the Atomic Bomb. DOE/MA-0002 Revised. Washington, D.C.: Department of Energy.
Lacey, H. (1999). Is Science Value-Free? Values and Scientific Understanding. New York: Routledge.
Latour, B. (1983). “Give Me a Laboratory and I Will Raise the World.” In K. D. Knorr Cetina and M. Mulkay, eds, Science Observed: Perspectives on the Social Study of Science. London: Sage, 141–70.
ـــــــــــ . (1988). The Pasteurization of France. Tr. A. Sheridon and J. Law. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Longino, H. (1990). Science as Social Knowledge: Values and Objectivity in Scientific Inquiry. Princeton, N.J.: Princeton University Press.
ـــــــــــ . (2002). The Fate of knowledge. Princeton, N.J.: Princeton University Press.
Oreskes, N. and E. M. Conway. (2010). Merchants of Doubt: How a handful of scientists obscured the truth on issues from tobacco smoke to global warming. New York: Bloomsbury Press.
Polanyi, Michael. (1945). “The Autonomy of Science.” Scientific Monthly 60, 141–50.
Proctor, R. (2012). Golden Holocaust: Origins of the Cigarette Catastrophe and the Case for Abolition. Berkeley: University of California Press.
Reiss, J., and J. Sprenger. (2014). “Scientific Objectivity.” The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Fall 2014 Edition), Edward N. Zalta (ed.).
Sayre-McCord, G. (2017). “Moral Realism.” The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Fall 2017 Edition), Edward N. Zalta (ed.)
Talbert, M. (2019). “Moral Responsibility.” The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Winter 2019 Edition), Edward N. Zalta (ed.).
Weber, M. (2004/1918). The Vocation Lectures: Science as Vocation, Politics as Vocation. Trans. David S. Owen, Tracy B. Strong, and Rodney Livingstone. Indianapolis: Hackett, 2004.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار