Planetary Retrograde Motion in a Treatise Attributed to Muʾayyad al-Dīn al-ʿUrḍī

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

پژوهشکده تاریخ علم

چکیده

accepted: 15/03/2021)
Abstract
Planets occasionally quit their prograde motions and go against their normal direction, said retrogression. Happening for differences in orbital velocities of planets and earth, retrogression loops not only are unequal at forms and scales but appear everywhere in the sky. Applying the concentric epicycle-deferent model makes the similar regular loops, but it does not correspond to observations; thus, employing eccentre deferent is needed. Description of the phenomenon is the subject of Book XII of the Almagest. Ptolemy explained some necessary lemmas for his geometrical explanations and examined his justifications by few specified positions for every planet. This paper studies contents of a treatise note on retrogression attributed to Muʾayyad al‐Dīn al‐ʿUrḍī, one of the invited scholars to founding Maragha observatory. Apart from his skills and achievements in designing and manufacturing astronomical instruments, he was a proficient theorist astronomer with educational experiences. The present treatise is an informative text similar to other known works of ʿUrḍī in precision and consideration of the matter’s geometrical aspects.He has attempted to encounter the phenomenon holistically instead of checking parameters in the case studies to present regulation using Apollonius’ theorem

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

حرکت بازگشتی سیارات در گفتاری منسوب به مؤید الدین العرضی

نویسنده [English]

  • Maryam Zamani
Institute for the history of science
چکیده [English]

سیارت گاه­ به گاه از ادامۀ مسیر مستقیمشان باز ایستاده، خلاف زمینۀ ستارگان حرکت می­کنند که به حرکت بازگشتی مشهور است. حرکت بازگشتی به سبب اختلاف بین سرعت­های مداری سیارات و زمین رخ می­دهد اما حلقه­های تشکیل شده در این حرکت علاوه بر نامساوی و ناهمسان بودن، در هر جای آسمان هم دیده می­شود. اما الگوی حامل و تدویر حلقه­های همسان هم­اندازه می­سازد که با رصدها مطابقت ندارد و نیازمند اعمال خروج از مرکز است. توصیف این حرکت موضوع فصل دوازدهم مجسطی است. در این فصل پس از بیان چند قضیۀ مقدماتی، بطلمیوس توصیفی هندسی برای حرکت بازگشتی عرضه کرده، سپس توجیهاتش را برای هر سیاره در چندین نقطۀ خاص آزموده است.
این مقاله در مورد گفتاری دربارۀ حرکت بازگشتی منسوب به مؤید الدین عرضی از حکمای دعوت شده برای ساخت رصدخانۀ مراغه است. او علاوه بر مهارت در طراحی و ابزارسازی، نظریه پردازی برجسته با سابقۀ تدریس بود. نوشتۀ حاضر متنی آموزشی است که در آن همانند آثار شناخته شدۀ عرضی به دقت به موضوع از منظر هندسی توجه شده است. مدرس بر آن است تا توصیفی جامع برای حرکت بازگشتی عرضه کرده، به جای بررسی پارامترهای هر سیاره قواعدی را با استفاده از قضیۀ آپولونیوس برای آن بیان کند.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Almagest
  • Apollonius
  • eccentric model
  • epicycle-deferent model
  • Muʾayyad al‐Dīn al‐‘Urḍī
  • prograde motion
  • Ptolemy
  • retrograde motion

مراجع

Barbour, J. B. (2001). The Discovery of Dynamics. Oxford: Oxford university press.
Derenbourg, Hartwig. & Renaud, Henri Paul Joseph. (1641). Les manuscrits arabes de l'Escurial. Tome II, fasc. 3: Sciences exactes et sciences occultes. Paris: Geuthner.
De Jong, Teije. (2019). “A study of Babylonian planetary theory I”. The outer planets Archive for History of Exact Sciences. 73:1–37.
ــــــــــــــ. (2019). “A study of Babylonian planetary theory II”. The outer planets Archive for History of Exact Sciences. 73:309–333.
Faḍlullāh, Rashīd al-Dīn (1373/1994). Jāmiʿ al-tawārīkh (ed. Muhammad Raushan). Tehran: Alorz.
Hājī Khalifa. (1842). Kaşf az-Zunūn (Lexicon Bibliographicum et Encyclopaedicum, ed. Gustav Leberecht Flügel). Leipzig: Oriental translation fund of Great Britain & Ireland.
Heath, Thomas L. (1908). The Thirteen Books of the Elements, vol. 2: Books 3-9, Cambridge: the University Press.
Hunger, H. & Pingree, D. (1999). Astral sciences in Mesopotamia, Leiden; Boston: Brill
Ibn Abī Usaybi‘a. ’Uyūn ul-Anbāʾ fī Ṭabaqāt al-Aṭṭibbā (ed. Nazar Riza). Beirut: Dar maktabat al- Hayat.
Ibn al-Fuwaṭī. (1374/ 1995). Majmaʿal-ādāb fī moʿjam al-alqāb (ed. Muhammad Kazim). Tehran: Ministry of Culture and Islamic Guidance.
Al-Kharaqī, Bahāʾ al-Dīn. Al-Tabṣirah. Escorial: Ms. 955.
Lane-Poole, Stanley. (1894). The Mohammedan dynasties: chronological and genealogical tables with historical introductions. Westminster, A. Constable and company.
Abū Naṣr ibn Abī al- Surūr al- Mutaṭṭabib, Ta‘līq ‘alā al-Tabṣirah. Escorial Ms. 955.
Al-Qalqashandi. Ṣubḥ al- ’A‘shā fī Ṣinā‘at al-Inshā’. Beirut: Dār al-Kutub al-‘Ilmieh.
Linton, C. M. (2007). From Eudoxus to Einstein: a history of mathematical astronomy. Cambridge: Cambridge University Press, 2007.
Mas‘ūdī, Sharaf Dīn. (2003). Jahān Dānish (ed. Djalil Akhavan Zandjani). Tehran: Miras Maktoob.
Neugebauer, O. (1954), “Babylonian Planetary Theory”. Proceedings of the American Philosophical Society, vol. 98, no. 1, pp.60-89.
ــــــــــــــ . (1975). A history of ancient mathematical astronomy, Berlin; New York: Springer-Verlag. vol. 1.
Pedersen, Olaf. (1974). A survey of the Almagest. New York, NY: Springer.
Ragep, Sally P. (2016). Jaghmīnī's Mulakhkhaṣ: an Islamic introduction to Ptolemaic astronomy. Springer International Publishing.
Saliba, George. (1985). “The Determination of the Solar Eccentricity and Apogee According to Muʾayyad al-Dīn al-‘Urdī (d. 1266 A.D.).” Zeitschrift für die Geschichte der Arabisch-Islamischen Wissenschaften 2: 47–67. (Reprinted in Saliba, History of Arabic Astronomy, pp. 187–207).
Steele1, J. M. & Meszaros, E. L. (2021). “A study of Babylonian records of planetary stations”. Archive for History of Exact Sciences. https://doi.org/10.1007/s00407-021-00272-5.
Toomer, G. J. (1998). Ptolemy’s Almagest. New Jersey: Princeton University Press.
Ṭūsī, Nsīr Dīn (1993). Memoir on Astronomy (al-Tadhkira fī ‘ilm al-hay'a) (ed., F.J. Ragep). Springer-verlag.
ʻUrḍī, Muʾayyad al‐Dīn. Fī ’Istikhrāj mā bayn Markazī al-Shams wa Mawẓi ’Awjuhā. Nuruosmaniye, Ms.2971.
ــــــــــــــ. Risālat fī al-kayfīyyat al-arṣād. Library of Iran’s Parlimant, Ms 4345/1.
ــــــــــــــ. (1990). Kitāb al-hay'ah. Edited by George Saliba. Bayrūt: Markaz Dirāsāt al-Waḥdah al-ʻArūīyah.
Zambaur, Eduard Karl Max. (1951). Mu‘jam al-ansāb wal- asrāt al-ḥākimat fī al-tārīkh al-islāmī. Al-Qāhirah: Maṭba'at Jāmi'at Fu'ād al-Awwal.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار