رنگین کمان آسمان: کمال الدین فارسی و دیتریش دو فرایبرگ

نویسنده

استاد تاریخ علم و معرفت‌شناسی دانشگاه لیل1 پاریس

چکیده

در این نوشتار آراء و تعلیلات دانشمندان یونانی، اسلامی و لاتینی دربارة رنگین‌کمان، از ارسطو تا دیتریش دو فرایبرگ و کمال‌الدین فارسی بررسی شده است. از نظر ارسطو، رنگین‌کمان حاصل تابیدن نور بر ذرّات آب در ابر است. در جهان اسلام ابن هیثم که نخستین بار تحوّلی جدید در شناخت نور یا اپتیک قدیم پدید آورد، با «روش تجربی» به توضیح رنگین‌کمان پرداخت. چند قرن بعد کمال الدین فارسی به تفسیر نوشته‌های ابن هیثم همت گماشت و با ساخت مُدلی، عوامل و زمینه‌های تشکیل رنگین‌کمان را بازسازی کرد. در جهان لاتینی نیز پس از ترجمة میراث نورشناختی اسلامی، روبرت گروستت و آلبرت لوگراند از جملة نخستین کسانی بودند که به مطالعة این پدیده پرداختند؛ اما در واقع کشف علت پدیدة رنگین‌کمان در جهان لاتینی مدیون دیتریش دو فرایبرگ است. توضیحات دیتریش حدود سال‌های 1305م/605 ق، یعنی همان سالی که فارسی نتایج تحقیقاتش را منتشر کرده بود، ارائه شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

-

چکیده [English]

This article examines the views of Greek, Muslim and Latin scientists -from Aristotle to Dietrich de Freiberg and Kam?l al-D?n F?rs?- on the rainbow and their explanations in this regard. In Aristotle’s view, the rainbow is produced by the reflection of sunlight on very fine water droplets which make the cloud. In Islamic world, Ibn Haytham, who made innovations in old optics, explained the rainbow by “empirical method”. Several centuries later, Kam?l al-D?n F?rs? endeavored to interpret Ibn Haytham’s works and made a model in order to simulate the rainbow.
In Latin world, after translating Islamic scientific heritage in optics, Robert Grossetête and Albert le Grand were the first who study the rainbow; but in fact the Latin world owes the discovery of the rainbow’s reason to Dietrich de Freiberg. He presented his explanation in about 1305 AD/605 AH while F?rs? had also published the results of his studies separately.

کلیدواژه‌ها [English]

  • empirical method
  • fireball
  • rainbow
  • Optics
  • light refraction
  • Ibn Haytham