نقش ریاضی‌دانان در معماری به روایت متون دورۀ اسلامی

نویسنده

استادیار دانشکدۀ معماری، شهرسازی و هنر اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

نقش و سهم واقعی ریاضی‌دانان در فرایند تکوین معماری از زوایای تاریک و مورد اختلاف مطالعات علوم و معماری در دور? اسلامی است. با توسع? فعالیت‌های عمرانی و نیاز به علوم ریاضی در سده‌های نخست، ریاضی‌دانان به معماران و صنعت‌گران در برخی مسائل ریاضی مشاوره می‌دادند. ریاضی‌دانان افزون بر سرپرستی ساخت برخی بناهای حکومتی، واسط? کاربرد دقیق‌تر علوم ریاضی در گروهی از معماران و صنعت‌گران تا سد? چهارم هجری شدند. از حدود سد? پنجم هجری با ارتقای دانش ریاضیِ معماران و تقویت نقش محوری مهندسان معمار، سهم ریاضی‌دانان جز کاربرد حساب در ابنیه کاهش چشم‌گیر یافت. مقال? حاضر الگویی توصیفی از نقش ریاضی‌دانان و کاربرد دانش ریاضیِ ایشان در فرایند تکوین معماری از روزن? متون تاریخی سده‌های دوم تا یازدهم هجری عرضه می‌کند. الگویی که نشان می‌دهد ریاضی‌دانان با وجود مشارکت در حوزه‌هایی از شهرسازی، ساختارهای آبی، حساب ابنیه، و نجومِ معماری سده‌های نخست، در تمام این دوران نقش چندانی در طراحی معماری و نقوش تزیینی بناها نداشته‌اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Mathematician in Architecture

نویسنده [English]

  • Jafar Taheri
چکیده [English]

Real Mathematicians contribution to architecture creation has been a controversial issue of scientific and architectural studies in Islamic era. According to the related documents, with development of constructive activities and need to mathematics in the first centuries, mathematicians give architects and craftsmen advices in some mathematical problems. Mathematicians, supervision of some government buildings, became the mediators of applying more precious mathematics among those involved in architecture and handcrafts till 4th /10th century. Since 5th/11th century, the architects’ mathematical knowledge increased as well as their crucial role of them strengthens. It was the same time that mathematicians ‘role impressively decreased except in practical use of arithmetic in construction (his?b i abn?ya). This paper presents a descriptive model of mathematicians' role and their mathematical applications in the process of architectural development with regard to historical documents from 2th to 11th century. The model indicates that in the first centuries, mathematicians despite participating in the urban design and planning, water structures, his?b i abn?ya and use of astronomy in architecture, didn’t have any significant role in architectural design and creating geometric patterns during this era.

کلیدواژه‌ها [English]

  • architect
  • architecture
  • Astronomer)
  • Calculator
  • Craftsman
  • Engineer (al-muhandis)
  • Islamic era
  • Mathematicians (geometrician